67
mehnat resurslari va xomashyo manbalariga, avvalambor qishloq
joylariga yaqinroq joylashtirishimiz kerak”
1
Shu va boshqa maqsadlarni kо‘zlab О‘zbekiston 1992 yilda Paxta
bо‘yicha xalqaro maslahat qо‘mitasiga azo bо‘ldi. Shundan sо‘ng, kо‘p
о‘tmay 1996 yil 7-8 oktabrda Toshkentda Paxta bо‘yicha xalqaro
maslahat qо‘mitasining 55-yalpi majlisi bо‘lib о‘tdi. Unda BMT, Jahon
savdo tashkiloti, Jahon banki vakillari, Bremen (Germaniya), Liverpul
(Angliya)
paxta uyushmalari, Nyu-York paxta birjasi va «Katton outlik»
nashriyoti qatnashdi.
Qо‘mita azolari О‘zbekistonda paxta yetishtirishga katta ahamiyat
berib, о‘z etiborlarini bu borada manfatli hamkorlikka qaratdilar.
Xususan, xorijiy kompaniyalar - AQSH ning «Donovant» kompaniya-
sining Memfisdagi paxta maktabi va Roda kolleji qoshidagi xalqaro
paxta institutida mutaxassislarimizning tayyorgarlikdan о‘tishi yо‘lga
quyildi. Shuningdek, Buyuk Britaniyaning “Vekfildcc, AQSH ning «Es
Ji Es», «Robertson» va boshqa kompaniyalari bilan faol hamkorlik ham
yо‘lga quyildi. Masalan, Germaniyaning «Luizental» firmasi bilan
birgalikda о‘zbek paxta tolasidan yuqori sifatli qog‘oz, shu jumladan pul
chiqarishda ishlatiladigan qog‘oz tayyorlanmoqda.
Qо‘mita yalpi majlisida, bundan tashqari о‘zbek paxta tolasini jahon
bozoriga
olib chiqish, buning uchun yо‘llar ochish, kommunikatsiya
tizimini yaxshilash haqida ham sо‘z bordi.
О‘zbekistonda paxtachilik va paxta tozalash sanoatini
rivojlantirishda 2005 yilda birinchi bor Toshkentda о‘tkazilgan Xalqaro
о‘zbek paxta yarmakasi ham muhim ahamiyatga ega bо‘ldi.
Bu anjuman-yarmarkada dunyoning 26 mamlakatida foliyat
kо‘rsatayotgan 200 ta xorijiy kompaniyaning 340 nafar vakili qatnashdi.
Yarmarka natijalariga kо‘ra, paxta xomashyosini xarid qiluvchi Xitoy,
Rossiya, Hindiston, Janubiy Koreya, Singapur, Bangladesh,
Birlashgan
Arab Amirliklari va boshqa davlatlar bilan 122 ta shartnoma imzolandi.
Demak, yarmarka paxta mahsulotini sotish va uni qayta ishlovchilarga,
vositachilarsiz, tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri yetkazib berish mexanizimini yanada
erkinlashtirishga, xaridor mamlakatlar geografiyasini kengaytirishga
imkon berdi.
«Toshkentda о‘tkazilgan yarmarka О‘zbekiston dunyoda paxta
tolasi ishlab chiqarishdagi yetakchi davlatlardan biri sifatida jahon paxta
bozorida faol rol uynashi mumkinligini yana bir bor yaqqol kо‘rsatdi».
2
1
I.A.Karimov. O‘zbekiston: Milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura.-T.: 1996 y., 118-bet.
2
I.A.Karimov. 2006 yil 10-fevralda Vazirlar Mahkamasi majlisidagi ma’ruza.-«Xalq so‘zi», 2006 y., 11-fevral.
68
Tabiiyki, jahon bozoriga yо‘l ochish tekis va oson kechmadi.
Buning uchun kо‘p izlanishlar, kuzatuvlar, о‘rganish va qiyoslashlar olib
borildi. Davlatimiz va hukumatimiz rahbariyatining tо‘g‘ri
va izchil
siyosati, tarmoqga g‘amxurligi samara berdi. Shu bois bо‘lsa kerak,
bugun о‘zbek tolasi jahon bozorida xaridorgir bо‘lib bormoqda. Ha,
tolamiz dunyoning 50 dan ortiq mamlakatiga jо‘natilayotganligi
fikrimiz isbotidir.
Masalan, 1996 yilda paxta tolasining sifati uchun Z-Namangan
paxta tozalash zavodi Kopengagen shahrida «Oltin globus» xalqaro
sovriniga sazavor bо‘lgan bо‘lsa, kо‘p о‘tmay Qoraqalpog‘iston
Respublikasining Beruniy va Xalqabod, shuningdek 2-Qо‘qon,
Yakkabog‘ paxta tozalash zavodlari Parij va Madridda «Oltin Yulduz»
hamda «Oltin medal» xalqaro mukofatlarini qо‘lga kiritishdi.
Faqat 2000 yilda Namangan viloyati paxta tozalash zavodlari
AQSH, Buyuk Britaniya, Fransiya, Shveysariya, Ispaniya,
Belgiya kabi
12 ta xorijiy mamlakatga 70 ming 200 tonnadan ortiq sifatli paxta
tolasini eksport qildilar.
Xorij bilan aloqalar mahsulot sotish, ayiraboshlash, mutaxassis
kadrlar tayyorlash kabi keng qamrovli faoliyatlarda ham ijobiy ahamiyat
kasb etmokda. Buni mutaxassislarimizning AQSH, Buyuk-Britaniya,
Germaniya, Turkiyaga borib tajriba almashib kelayotganligi va
boshqalarda kо‘rish mumkin.
Umuman, istiqbol yillarida respublikamiz
rahbariyati tamonidan
paxta tozalash sanoati faoliyatini takomillashtirishga oid kо‘rilgan
chora-tadbirlar natijasida tarmoq zavodlari uch smenada ishlab, yiliga
5 million tonna paxta hosilini qayta ishlab, 1,5 million tonnadan ortiq
paxta tolasini ishlab chikarish kuvvatiga ega bо‘ldi.
Mustaqilligimizning о‘tgan dastlabki 15 yilida respublikamiz paxta
tozalash zavodlari taxminan 5,2736,5 ming, yiliga о‘rtacha 3,766,8 ming
tonnadan ortiq paxta tayyorlab, undan 17,500,6 ming tonna paxta tolasi
ishlab chiqardi. Bunda yillik kо‘rsatkich 1-1,1 mln. tonnani tashkil etdi.
Mustaqillik sharofati bilan barcha paxta tozalash zavodlari о‘zini-
о‘zi mablag‘ bilan taminlaydigan korxonalarga aylandi.
