R. T. Rahimjonov, Sh. Sh. Shoyunusov

ЕГ7


A N1

4

62. 
    rasm. Umumiy bug' quvuriga ishlovchi barabanli bug' qozonlarida bug' bosimi va yuklamasini ABT: BBR — bosh bosim rostlagichi; 1, 2, 3 — bug' qozoni, turbina, YOTR, ASR, QVO' va generator nomerlari.
    

12. 
    6
    

www.ziyouz.com kutubxonasi





bosh bosim rostlagichli barabanli bug' qozonlarida bug' bosimi va yuklamasini ABT 62- rasmda keltirilgan.

Har bir bug' qozoniga QVO' tomonidan ishlab chiqarilishi lozim bo'lgan bug' hosil qilish uchun yoqilg'i sarfi o'matiladi. Agar umumiy bug' qozonlari ishlab chiqarayotgan bug' sarfi turbinalar iste'mol qilayotgan bug' sarfiga teng bo'Isa, umumiy bug' quvuridagi bosim p_uq o'zgarmas va BBRga VO' tomonidan o'matilgan miqdorga teng bo'ladi. Bu holatda tizim dinamik muvozanatda bo'ladi. Agar iste'molchi tcmonidan elektr energiyasi iste'moli o'zgarsa, masalan, AT ortsa, muvozanat buziladi. U holda T ning aylanish soni n kamayadi va buni o'z holatiga keltirish uchun ASR_X IMi orqali TRK1 ni ochadi. Buning natijasida umumiy quvurdagi bug' bosimi kamayadi va o'matilgan miqdor- dan farq qiladi. Bu farqni BBR aniqlab, uni kamaytirish uchun BBR hamma YOTRlariga bir xilda ta'sir ko'rsatadi. Buning na­tijasida bug' qozonlariga qo'shirrcha yoqilg'i yuborilib, bug' ishlab chiqarish ortadi va ma' lum vaqtdan so 'ng tizimda yangi dinamik muvozanat tiklanadi. Ко'rib o'tilgan tizimda bug' qozonlari rostlovchi ish tartibida idilaydi.

Endi tizimni ichki g'alayonda ishlash faoliyatini ко'rib chi- qaylik. Masalan, BQ₁ da 4 ta yoqilg'i keltiruvchi tasmali trans- portyordan ikkitasi uzildi, ya'ni yoqilg'i ta'minoti 50% kairaydi, deylik. Buning natijasida B^ o'txonasida issiqlik ajralib chiqishi kamayib, ishlab chiqilayotgan bug' sarfi kamayadi. Bu esa ma' lum vaqtdan so'ng umumiy bug' quvuridagi bug' bosimining kamay- ishiga olib keladi. Buning natijasida BBR, yuqorida ко'rib о'tilganidek, bosimni o'matilgan miqdorga keltirish uchun har bir bug' qozoniga yuborilayotgan yoqilg'i miqdorini bir xil qiymatga oshiradi. Buning natijasida normal ishlayotgan BQ₂, BQ₃ qo'shimcha bug' ishlab chiqaradi, kam miqdorda bug' ishlab chiqarayotgan BQ_X to'liq quwatidan kamroq quwatda ishlaydi. Bu esa tizimning foydali ish koeffitsiyenti karrayishiga olib keladi va ABT kamchiligi hisoblanadi. Kamchilikni kamaytirish uchun ba' zi bug' qozonlarini bazaviy ish tartibiga о 'tkazish yoki ABTni o'zgartiridi lozim.

12. 
    7
    

www.ziyouz.com kutubxonasi








^эуо1


^эуо2

62. 
    rasm. «Vazifa-yoqilg'i» bug' bosimi va yuklamasini ABT. KR — korrektorlovchi rostlagich.
    

Wazifa-yoqilg'i» barabanli bug' cpzonida bug' bosimi va yuk­lamasini ABT. Yuqorida keltirilgan ichki g'alayon ta'sirida sodir bo'layotgan kamchilikni yo'qotish uchun «vazifa-yoqilg'i» ABT qo'llaniladi. Bu tizim chizmasi 63- rasmda keltirilgan.

Bu tizimda YOTRga har bir qozonga yuborilayotgan yoqilg'i sarfi B_yo bo'yicha darak, QVO'dan darak va KRdan darak keladi va o'zaro solishtiriladi, farqi. aniqlanib, ular asosida BQga yuborila­yotgan yoqilg'i sarfi boshqariladi. Agar, masalan, elektr energiyasi iste'moli o'zgarsa, tizim yuqpridagi ko'rib o'tilgan ketma-ketlikda ishlaydi. Ichki g'alayonda esa, masalan, BQ_X dagi yoqilg'i miqdori o'zgarsa, tizim sarf o'zgarishi bilan B_yol darak YOTR₁ ga kelib, rostlagich yoqilg'i miqdorini o'matilgan miqdorga tenglaydi. Uning natijasida BQ_x ishlab chiqarayotgan bug' sarfi va bosim kam miqdorda o'zgarishi yoki umuman о'zgarmasligi ham mumkin. Bu tizimni yoqilg'i sarfi katta aniqlik bilan о'lchanadigan bug' qozonlarida, ya'ni gaz va mazut yoqiladigan bug' qozonlarida ishlatish mumkin.

«Issigli.k-vazi£a» barabanli. bug' cpzonida bug' bosimi va yukla­masini ABT. Qattiq yoqilg'i yoqiladigan bug' qozonlarida yoqil- g'ining sifati o'zgarishi va sarfini o'lchash kichik aniqlikka ega

12. 
    8
    

www.ziyouz.com kutubxonasi








64-rasm. «Issiqlik-vazifa» barabanli bug' qozonlarida bug' bosimi va yuklamasini ABT. p — barabandagi bug' bosimi, Df — differensator.


bo'lgani uchun uning sarfi nisbiy ravishda, ya'ni bug' sarfi va barabandagi bug' bosimining o'zgarishi bo'yicha aniqlanadi. 64- rasmda «issiqlik-vazifa» bug' bosimi va yuklamasini ABT chizmasi ko'rsatilgan.

Iste'molchi tomonidan kiritilgan g'alayonda tizim yuqoridagi tizimlardek kamchiliksiz ish bajaradi. Ichki g'alayonda esa, ma­salan, BQ_X ga yuborilayotgan yoqilg'i sarfi o'zgarsa, kamaysa, issiqlik ajralib chiqishi kamayib, ekran quvurlarida bug' ajrab

chiqish jarayoni kamayadi va barabandagi bug' bosimi p, kamayib,

bi

uning kamayish tezligi bo'yicha YOTI^ga darak keladi, buning natijasida YCTF^ yoqilg'i sarfini o'zgartirib, g'alayonni yo'qotadi va tizimni muvozanat holatga keltiradi.

3. 
   BARABANLI BUG' QOZONIDA TEJAMLI YONISHNI AVTOMATIK BOSHQARISH
   

Barabanli bug' qozonida tejamli yonish uning foydali ish koef­fitsiyenti (F.I.K.), ya'ni bug' hosil qilishga va uni o'ta qizdiri^i-

14. 
    9
    

www.ziyouz.com kutubxonasi





ga sarflangan issiqlikning yonish jarayonida ajralib chiqqan umu- miy issiqlik miqdoriga nisbati bilan baholanadi. Bug' qozoniga havo bilan quyilgan va barabandan produvka (puflash) bilan chi- qarib yuborilgan issiqlikni inobatga olmagan holda, F.I.K. quy­idagi ifoda orqali aniqlanadi:

„ _ ^Dqb('qb^-'ts) (135)

Ль, - ■

yo^n


bunda i _r — o'ta qizdirilgan bug' va ta'rriinot suvi entalpiyasi;

• 
  pastki ishchi issiqlik chiqarish qobiliyati.
  

Tejamli yonishning asosiy vazifasi har bir daqiqada F.I.K.ni maksimal yoki issiqlik yo'qotishlarni minimal miqdorda ushlab turishdan iboratdir. Bu usul orqali tejamli yonishni avtomatik boshqarish issiqlik yo'qotishni va F.I.K.ni katta aniqlik bilan o'lchovchi asboblaming yo'qligi uchun keng tarqalmagan. Uning o'rniga tejamli yonish bilvosita, ya'ni bug' qozonidan chiqib ketuvchi gazlaming tarkibini aniqlash orqali bajariladi. Buning





65-rasm. Bug' qozonida F.I.K yoki umumiy issiqlik yo'qotishlar va havoning ortiqcha koeffitsiyenti bog'lanish grafiklari: a — havoning ortiqcha koeffitsi­yenti; a^ — F.I.K maksimal (issiqlik yo'qotish minimal) qiymatga mos keluvchi havoning optimal ortiqcha koeffitsiyenti; q₂ — bug' qozonini tark etayotgan yonish gazlari bilan issiqlik isroflari; q• — kimyoviy to'liq yonmaslikdan kelib chiquvchi issiqlik isroflari; q_t — mexanik to'liq yonmaslikdan kelib chiquvchi issiqlik isroflari; qr, — suyuq shlak bilan va izolatsiya orqali tashqi muhitda

issiqlik isroflarL.


15 0


www.ziyouz.com kutubxonasi



uchun har bir bug' qozonida ta jriba asosida havoning ortiqcha

6 6 m ’n

koeffitsiyenti a bilan FIK yoki X Qi ~^> X Qi miq-