Qaxxorova Sevara Maqsatillo qizi “Terak va tolning zararkunanda hasharotlari va ularning ekologiyasi”

 
 
Qizilqanot terak bargxo’ri-Melassoma tremulae Fabr 
Qizil qanotli tog’terak bargxo’ri. Uzunligi 8-10 mm bo’lgan ustki qanotlari 
sarg’ish-qizil, va ko’krak oldi qora rangda. Uni tog’terak, turang’il,tol barglarida 
uchratish mumkin. Qo’ng’izlar tog’terak, turang’il barglarini kemirib teshiklar 
xosil qiladi. Oligofag bargxo’r hisoblanadi. Tuxumlari cho’zinchoq-ovalsimon 
sariq va to’q-sariq 1.5mm. Tuxumlarini to’p-to’p qilib barglarga qo’yadi. Yosh 
lichinkalari qoramtir bo’lib, guruh bo’lib uchraydi. Barglar, tomirlarga tegmasdan 
barg eti bilan oziqlanadi. Voyaga yetgan lichinkalari o’rmalab yuradi. Bazan shu 
qadar ko’p bo’ladiki, ularni o’nlab sonda topish qiyinchilik tug’dirmaydi. 
Lichinkasi bezovta qilinganda keskin hidli zaharli suyuqlik ajratadi. Issiq havoda 
bu suyuqlik tez bug’lanib ketadi. Lichinkali shoxlarga teginish bilan havoda zararli 
bug’lar paydo bo’ladi.Oziqlanishni tugatgan lichinkalar bargda boshini pastga qilib 
osiladi va to’q-sariq pillaga o’raladi. Lichinka terisi gumbak qornining uchida 
burma holda to’planadi va yoqimsiz zararli hid tarqatishda davom etadi. Shu yo’l 
bilan o’zini dushmanlaridan himoya qiladi. Tabiatda erta bahorda daraxtlar barg 
ochishi bilan aprel oyida paydo bo’ladi. Barglarda yashaydi va juftlashadi.
Urug’langan urg’ochi qo’ng’iz 18-34 donadan to’p qilib barglarning osti 
tomoniga tuxum qo’yadi. Tuxumlarning soni soni 200-300 taga yetadi. 
Tuxumlardan 1-2 haftadan keyin lichinkalar chiqadi va dastlab bargni qisman 
yeydi, keyin esa faqat bargning tomirlarini qoldiradi. Yosh lichinkalar barlarni 
ilma teshik qilib tashlaydi. Voyaga yetgan licinkalarining uzunligi 9 mm. Uch 
hafta o’tgach, bargga osilgan lichinkalar may oyining ikkinci yarmida g’umbakka 

---

34 
aylanadi. G’umbagining uzunligi 11mm
.
G’umbaklik davri 10 kungacha
cho’ziladi. Iyun oyining birinchi yarmida g’umbakdan chiqqan yosh imago tol, 
terak barglari bilan oziqlanadi. Bir oydan song bu yosh qo’ng’izlar yangi avlod 
uchun barg ostiga to’p-to’p qilib tuxum qo’yadi. Havo temperaturasi 25°-30° 
bo’lganda qo’ng’izlar uchun qulay sharoit hissoblanadi. Sharoit yaxshi bolsa 
sentyabr oxiri oktyabracha rivojlanadi. Yosh 1chi va 2 chi avlod qo’ngizlari 
yerdagi barglar ostiga tushib qishlaydi [15,18,23].