Hashorotlar ekologiyasi

Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy Universiteti Biologiya fakulteti
“Hashorotlar ekologiyasi” fanidan
Esse
Mavzu:Qishloq xo’jaligida ahamiyatga ega hashorotlar
Olma qurti(Laspeyresia pomonella)

Bajardi:3-kurs Biologiya yo’nalishi talabasi

Usmonova Diyora
Olma qurti(Laspeyresia pomonella)


Olma qurti (Laspeyresia pomonella )— urugʻli mevalarning zararkunandasi, barg oʻrovchi kapalaklar oilasidan. Olma, behi, nok, baʼzan oʻrik, shaftoli, olxoʻri mevalariga zarar yetkazadi. Mevaning urugʻi va eti bilan oziklanadi. Olma qurti kapalaklarining qanotlari yozilganida" 18–21 mm, oldingi qanotlari kulrang , kanotlari asosi va uchi qoramtir; keyingi qanotlari och qoʻngʻir, oqish tukli. Soʻnggi yoshdagi qurtlari 14–20 mm, och pushti.



Yashash makonlari

Gʻumbak davrida daraxt poʻstlogʻi, toʻkilgan shoxshabba va barglar ostida, tuproqning yuza qavatida, meva omborlari devorlari kavagida, meva yashiklari tirqishlarida qishlaydi. Erta bahorda olma gullaganda pilladan kapalak uchib chiqib, daraxt bargi va gullariga tuxum qoʻyadi. Tuxumlardan 6—8 kundan soʻng qurtlar chiqib, mevalarni zararlaydi. Mavsumda 3—4-marta nasl beradi.

Hayot sikli.Daraxt po’stloqlari orasida, bog’ ichidagi shoxlar ostida, omborxona va boshqa himoyalangan joylarda, yosh bog’larda esa ildiz bo’g’zi atrofidagi tuproqning 3 sm gacha bo’lgan chuqurligida, pilla ichida katta yoshli qurt shaklida qishlaydi. Erta ko’klamda qurtlar g’umbakka aylanadi. Olma gullay boshlaganda g’umbakda kapalaklar uchub chiqadi, uchish 7-14 kun davom etadi, uchushning 2-4 kuni urchib tuxum qo’yish boshlanadi, ommaviy tuxum qo’yish 8-10 kuni boshlanadi. Urg’ochi olma barglariga va meva tugunchalariga bittadan jami 100-160 ta tuxum qo’yadi. Tuxumdan chiqqan qurtlar barg va meva eti bilan , keyinchalik uning urug’i bilan oziqlanadi. Har bir qurt 2-3 tadan mevani zararlaydi. Mevaga kirgan joyida chiqindisini ko’rish mumkin. Qurt yetilgandan so’ng mevadan chiqib daraxt ustida yoki yaqinida himoyalangan holda g’umbakka aylanadi. Yiliga 3 marta avlod beradi.
Zararlari
Olma daraxtini o'stiring va oling yaxshi hosil mazali va sog'lom mevalar muammoli. Har yili olma bog'iga zararkunandalar tashrif buyurishadi. Va ular shunchaki tashrif buyurishmaydi, balki uzoq vaqt yashashni xohlashadi. Olmadagi qurtlar kuya lichinkalari hisoblanadi. Nokga ham zarar yetkazadi, behi, o‘rik, olxo‘riga zarar yetkazadi. Ammo bu tungi kapalakni topish deyarli mumkin emas: u kichik (qanotlari 17-22 mm), ko'zga ko'rinmas (to'q kulrang, uni daraxtlarning qobig'idan ajratish qiyin) va faqat kechqurun faol (kunduzi u) daraxtlarning qobig'ida o'tiradi yoki o'tlarda yashiradi). Faol yillar - faqat issiq havoda, kechqurun harorat 15 - 17 ° S dan past bo'lmaganda. Faqat kuchli shamol va kuchli yomg'ir kapalaklar paydo bo'lishiga to'sqinlik qiladi

Kurash choralari
Agrotexnik tadbirlar – kuzda xazon barglarini to’plab ko’mib yuborish; daraxt tanasini eski po’stloqlardan tozalash; daraxt atrofini yaxshilab chopiq qilish; daraxtlar tanasini oqlash; bog’larda tutqich belbog’lar o’rnatish; pishmay to’kilayotgan mevalarni harkuni terib olish. Zararkunandaning har bir avlodiga qarshi feromon tutqichlar qo‘yib, kapalak uchib tuxum qo‘yishni boshlaganda kimyoviy preparatlar yordamida ishlovlar o‘tkaziladi. Tomorqa sharoitida kimyoviy preparatlarni kamroq ishlatish maqsadida, biopreparatlar va tutqich belbog‘lardan foydalanish maqsadga muvofiq.