Berdaq nomidagi qdu ning Biologiya fakulteti Umumiy biologiya va fiziologiya kafedrasi 2 e biologiya yo’nalishi talabasi Nazarova Gavharning Gistologiya fanidan tayyorlagan slaydi

Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universitetining Biologiya fakulteti Biologiya yo’nalishi 2-B guruh talabasi O’rinboyev Kamronbekning Gistalogiya va embriologiya fanidan tayyorlagan taqdimoti

Mavzu: Suyak to'qimasi. Reja: 1.Suyak to’qimalarining tarkibi. 2.Suyak to’qimalarining funksiyalari. 3.Suyaklarning qoplamasi. 4.Suyak to’qimalarining tasnifi.

Suyak — odam va umurtqali hayvonlar skeletining asosiy qismi. Suyak toʻqimasi biriktiruvchi toʻqimaning bir xili. Suyak boʻgʻimlar, boylamlar, muskullar va oʻziga birikkan paylar bilan birga tayanch harakat apparatini hosil qiladi. Suyak hujayralar (osteotsitlar, osteoklastlar) va hujayralar oraligʻi mineral moddalardan tarkib topgan. Osteotsitlar hujayralar oraligʻi moddasi bilan oʻralgan; oʻsimtalar yordamida oʻzaro tutashgan; suyak toʻqimasida moddalar (oqsil, suv, ion) almashinuvini, osteoblastlar esa suyaklar hosil boʻlishini, ularning soʻrilish (rezorbsiya) jarayonini taʼminlaydi.

Suyak to'qimalarining tarkibi

Unga boy hujayradan tashqari matritsa mavjud kollagen tolalari va kaltsiy fosfat, natriy, kaliy va magniy kabi boshqa ionlardan tashqari. Kollagen tolalari bilan bog'langan ionlarning, asosan kaltsiy fosfatning mavjudligi, xaftaga nisbatan suyak biriktiruvchi to'qimalariga katta kuch va qat'iylik beradi.

Suyak to'qimasi osteoblastlar va osteootsitlardan tashqari, asosan suyak matritsasini qayta qurish, tiklash va rezorbsiyasi uchun javob beradigan hujayralar turini taqdim etadi - osteoklastlar - bu "ulkan" hujayralar, ko'p yadroli, bir nechta monotsitlarning birlashuvidan kelib chiqqan. U kuchli metabolik faollikka ega, suyak matritsasining organik qismini hazm qiluvchi fermentlarni ajratib turadi, mineral tuzlarning qon oqimiga qaytishini ta'minlaydi yoki hatto suyakning keksaygan joylarini yo'q qiladi, osteoblastlar bilan birgalikda yangilanadi va qayta tiklanadi.

Suyak to'qimalarining funksiyalari

Suyak to'qimalarining funksiyalari

Asosiy funktsiya - bu qo'llab-quvvatlash, chunki u shaxsning suyak tizimini shakllantiradi. Masalan, inson turidagi kattalar 206 suyakka ega bo'lib, ular tana massasining taxminan 15% ni tashkil qiladi.

Uzoq suyaklar ichida qizil, qon hujayralarini ishlab chiqarishga mas'ul bo'lgan yoki sariq rangda, yog’ hujayralariga boy, xalq orasida ilik deb ataladigan suyak iligi mavjud.

Suyaklarning qoplamasi Suyaklarda tashqi va ichki qoplamalar mavjud bo'lib, ular navbati bilan periosteum va endosteum. Modellashmagan zich biriktiruvchi to'qima bilan hosil bo'lgan bu qoplamalar osteoblastlarga ajralib turadigan vaskulyarizatsiya va mezenximal hujayralarni taqdim etadi va bu hujayralarning muhim ishlab chiqaruvchi manbai hisoblanadi.

Suyak to'qimalarining tasnifi

Suyak to'qimalarining tasnifi

Masalan, uzun suyakdagi kesma ikki qismni ko'rsatadi: biri ixcham, bo'shliqsiz yoki ichki bo'shliqlarsiz, ikkinchisi esa ko'plab bo'shliqlar va ichki bo'shliqlar bilan, o'z navbatida, ixcham suyak va suyakdan iborat.

Ilikni va bekor qilingan suyakning asosiy farqi faqat uning elementlari joylashishi va ularni ajratib turadigan bo'shliqlar miqdorida, bir xil turdagi hujayralar, tolalar va hujayralararo moddalarni tashkil etadi.