Personalni

 
Korxona boshqaruvini funksional
 
 tashkil etish chizmasi.
2.9-chizma.
 
Korxona boshqaruvini mahsulotlar 
 
bo‘yicha tashkil etish chizmasi
Matritsali tashkiliy tuzilish har ikkala tashkiliy an’anaviy 
shakllar uchun xos bo‘lgan kamchiliklarga barham berishi 
lozim bo‘lib, ularning “chatishmasi” hisoblanadi. Matritsali 
tashkil etish funksional mutaxassislarning ishini mahsulotlar 

---

157
bo‘yicha bo‘linmalarning faoliyati bilan birlashtiradi, funksional 
bo‘linmalarnint ekspertlari mahsulot ishlab chiqaradigan bir 
yoki bir nechta bo‘linmalarga biriktirib qo‘yiladi va ularning 
xodimlariga yordam ko‘rsatishadi.
Bajariladigan vazifalari nuqtai nazaridan korxona va 
tashkilot xodimlari an’anaviy ravishda 
uch toifaga bo‘linadilar 
— rahbarlar, mutaxassislar va ijrochilarga. Rahbarlar tashkilot 
resurslarini tasarruf qiladilar va ulardan foydalanish to‘g‘risida 
qarorlar qabul qiladilar.
Rahbarlarga 
zavod bosh direktori, universitet rektori, jamoa 
uyushmasi raisi 
va shunga o‘xshashlar kiradi. Mutaxassislar 
ma’muriy hokimiyatga ega bo‘lmaydilar, lekin, muayyan 
sohada ekspert hisoblanadilar va rahbarlarga qarorlar qabul 
qilishda yordam ko‘rsatadilar. Mutaxassislarga 
bosh konstruktor, 
maslahatchi shifokor, o‘quv kafedrasining mudiri 
va shunga 
o‘xshash xodimlar kiradi. Ijrochilar (bajaruvchilar) rahbarlar 
qabul qilgan qarorlarni hayotga tatbiq etadilar, korxona va 
tashkilot rejalarini bevosita amalga oshiradilar. Ijrochilar 
jumlasiga restoran 
ofitsiantini, 
zavoddagi 
tokarni, 
davolovchi 
shifokorni, 
universitet 
professorini 
va shunga o‘xshash kasb 
egalarini kiritish mumkin. Yuqorida bo‘lingan ushbu toifalar 
shartlidir, chunki «sof» rahbarning o‘zini, mutaxassis yoki 
ijrochining o‘zini kamdan-kam hollarda uchratish mumkin, 
xodimlarning ko‘pchiligi bu uchta vazifani birlashtiradi (to‘g‘ri, 
ma’lum darajada), biroq mazkur bo‘linish tashkilot xodimlari 
bajaradigan turli xil vazifalarga ta’rif berishda muayyan 
ahamiyatga egadir.
Tashkiliy tuzilishning yana bir muhim ta’rifi korxona va 
tashkilotning yuqori bo‘g‘ini bilan quyi bo‘g‘ini o‘rtasidagi 
masofaning katta-kichikligi va pog‘onaviyligidir. Rahbar bilan 
oddiy ijrochi o‘rtasidagi masofa qanchalik katta bo‘lsa (darajalar 
soni) tashkilotdagi pog‘onaviylik darajasi shunchalik yuqori 
bo‘ladi, (2.10-chizmaga qarang). Besh pog‘onaviylik:

---

158
2.10-chizma.