Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

(п, б —м; т, д
—
н)
устида иш олиб борилади.
Очиқ ринолалия. Ринолалиянинг очиқ формасида оғиз бўш- 
лиғида ҳосил бўлувчи товуш лар димоғда талаф ф уз этилади.
И
ва 
у
унли товуш ларида тембр сезиларли д а р а ж а д а ўз- 
гаради, бу унли товуш лар артикуляциясида оғиз бўшлиғи ҳам- 
м а унли товуш лар 
артикуляциясига кўра торайган бўлади. 
А
унли товуш лар 
талаф ф узида 
юқоридаги 
ҳолат 
кам роқ 
учрайди, чунки бу товуш талаф ф узи да оғиз бўшлиғи кенгроқ 
•очилади.
Ундош товуш лар талаф ф узида тембр бузилиш лари кузати- 
лади. Ш овқинли ва қоришиқ товуш лар талаф ф узида хирилла- 
ган товуш қўш илиб келади. Портловчи 
п, б, д, т, к,
ва 
г
товуш- 
лари ноаниқ талаф ф уз қилинади, чунки оғиз бўшлиғида етар- 
ли д а р а ж а д а ҳаво босими ҳосил бўлмайди, н ати ж ад а бурун 
•бўшлиғи тўлиқ бекилмайди.
Очиқ ринолалияни аниқлаш учун турли функционал текши- 
риш усуллари мавжуд. Энг оддий текш ириш лардан бири Гутц- 
ман усулидир. Бунда логопед болага галм а-гал 
а
ва и унли 
товуш ларини қайтариш ни буюради ва боланинг бурун йўлини 
бир бекитиб, бир очиб туради. Очиқ ринолалияда- бу унли то- 
вуш ларнинг ж арангдорлигида сезиларли д а р аж а д а ф арқ бў-

---

лади. Айниқса 
и
унлиси бурун йўлинй бекитиб тал аф ф уз қи- 
лингандан и товуш талаф ф узи эшитилмайди, шу билан бирга- 
ликда логопеднинг бармоқлари бурун қанотларидаги кучли 
тебраниш ни сезади.
Яна аниқлаш усулларидан бири, бу фонендоскоп билан тек- 
ширишдир. Бунда текширувчи фонендоскопнинг бир учйни ўзи- 
нинг қулоғига, иккинчи учини боланинг бурнига тутиб туради. 
Б ола унли товуш ларни, айниқса