Jinoyat qonunining vaqt bo‘yicha amal qilishi deganda nima tushuniladi? Moddiy tarkibli, formal tarkibli jinoyatlarni ta’riflab bering

30.
 
Jazodan ozod qilish tushunchasi va jazodan ozod qilishning 
umumiy shartlarini bayon eting. 
Jazodan ozod qilish – bu davlatning sudlangan shaxsga nisbatan jinoyat qonunida 
ko‘zda tutilgan asoslar va shartlar mavjud bo‘lgan holda jazoni tayinlashdan yoki 
jazoni ijro etishdan voz kechishidir25. Ya’ni jinoyat sodir etishda ayblanib, sud 
tomonidan muayyan jazo turiga hukm qilingan shaxsni jazodan ozod qilinishi 
tushuniladi. Amaldagi Jinoyat kodeksi Umumiy qismining XIII bobida jazodan 
ozod qilishning turlari nazarda tutilgan bo‘lib, ular quyidagilardir: 1) jazoni ijro 
etish muddati o‘tib ketganligi munosabati bilan jazodan ozod qilish ( JKning 69-
moddasi); 2) shaxsning ijtimoiy xavflilik xususiyatini yo‘qotishi munosabati bilan 
uni jazodan ozod qilish (70-modda); 3) aybdor o‘z qilmishiga amalda pushaymon 
bo‘lganligi munosabati bilan jazodan ozod qilish (71-modda); 4) shartli hukm 
qilish (72-modda); 5) jazoni o‘tashdan muddatidan ilgari shartli ozod qilish (73-
modda); 6) jazoni yengilrog‘i bilan almashtirish (74-modda); 7) kasallik yoki 
mehnat qobiliyatini yo‘qotishi oqibatida jazodan ozod qilish (75-modda); 8) 
amnistiya akti yoki afv etish asosida jazodan ozod qilish (76-modda) Jinoiy 
jazodan ozod qilishni ikki guruhga bo‘lish mumkin: Birinchi guruhga jinoiy jazoni 
o‘tashdan to‘la ozod qilish turlari kiradi. Bularga: 1) jazoni ijro etish muddati o‘tib 
ketganligi munosabati bilan jazodan ozod qilish (69-modda); 25 Рустамбаев М.Ҳ. 
Ўзбекистон Республикаси Жиноят ҳуқуқи курси. Т.2. Умумий қисм. Дарслик. 
– Тошкент: ILM ZIYO, 2011. – Б. 177. 199 2) shaxsning ijtimoiy xavflilik 
xususiyatini yo‘qotishi munosabati bilan uni jazodan ozod qilish (70-modda); 3) 
aybdor o‘z qilmishiga amalda pushaymon bo‘lganligi munosabati bilan jazodan 
ozod qilish (71-modda); 4) shartli hukm qilish (72-modda) 
Ikkinchi guruhga sud tomonidan tayinlangan jazoning qolgan qismidan ozod qilish 
turlarini kiritish mumkin. Bularga: 1) jazoni o‘tashdan muddatidan ilgari shartli 
ozod qilish (73-modda); 2) jazoni yengilrog‘i bilan almashtirish (74-modda); 3) 
kasallik yoki mehnat qobiliyatini yo‘qotish oqibatida jazodan ozod qilish (75-

---

modda); 4) afv etish asosida jazodan ozod qilish (76-modda); 5) amnistiya akti 
orqali jazodan ozod qilishi mumkin