Savol Jinoyatlar o‘z xususiyati va ijtimoiy xavflilik darajasiga ko‘ra qanday tasniflanadi? Javob

---

Savol 

Jinoyatlar  o‘z  xususiyati  va  ijtimoiy  xavflilik  darajasiga  ko‘ra  qanday 

tasniflanadi? 

Javob 

Jinoyatlarni  tasniflash  sodir  etilgan  qilmishning  u  yoki  bu  belgilari, 

xususiyatlariga  ko‘ra  guruhlarga  ajratish  hisoblanadi.  Yuridik  adabiyotlarda 

jinoyatlar  quyidagi  asoslarda  tasniflanadi:  tajovuz  obyektiga;  ijtimoiy  xavflilik 

darajasiga;  qilmishning  holatiga  (harakat  yoki  harakatsizlik);  aybdorlik 

xususiyatiga  (qasddan  yoki  ehtiyotsizlik  oqibatida);  kriminologik  va  kriminalistik 

xususiyatlariga  ko‘ra  va  boshqalar

1

.  Shu  o‘rinda  aytib  o‘tish  kerakki,  jinoyatning 

ijtimoiy xavflilik xususiyati uning sifat ko‘rsatkichi, ijtimoiy xavflilik darajasi esa 

miqdor ko‘rsatkichidir. 

Barchamizga  ma’lumki,  yurtimizda  yagona  jinoyat  qonuni  mavjud.  Aynan 

ushbu qonunning 15-moddasi ijtimoiy xavflilik darajasi va xususiyatiga asoslangan 

moddiy  belgiga  ko‘ra  jinoyatlarni  turlarga  ajratadi.  Shu  o‘rinda  savol  tug‘ilishi 

mumkin, jinoyatlarni tasniflash nima uchun kerak, buning qanday afzal tomonlari 

bor?  Jinoyatlarning  xususiyati  va  ijtimoiy  xavflilik  darajasiga  ko‘ra  tasniflanishi, 

ayniqsa,  javobgarlikdan  va  jazodan  ozod  qilish,  jazoni  tayinlash  masalalarini  hal 

qilishda  muhim  ahamiyatga  ega.  Bundan  tashqari,  M.Rustambayev  ham  o‘zining 

“Jinoyat  huquqi  kursi”  asarida  jinoyatlarni  tasniflashning  afzalliklarini  aytib 

o‘tgan: “Jinoyatlarni tasniflash aybdor tomonidan sodir qilingan qilmishni Maxsus 

qism  moddalaridagi  yuridik  va  faktik  alomatlar  bilan  solishtirgan  holda,  ijtimoiy 

xavflilik nuqtai nazaridan jinoyatlarni xarakterlash imkoniyatini beradi”

2

.  

Bevosita  savolga  to‘xtalar  ekanmiz,  O‘zbekiston  Respublikasi  Jinoyat 

kodeksining  15-moddasida  keltirilgan  jinoyatlarning  tavsifiga  quyida  birma-bir 

to‘xtalib o‘tamiz: 

Jinoyatlar o‘z xususiyati va ijtimoiy xavflilik darajasiga ko‘ra: ijtimoiy xavfi 

katta bo‘lmagan; uncha og‘ir bo‘lmagan; og‘ir; o‘ta og‘ir jinoyatlarga bo‘linadi

3

.