Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

Texnik xizmat ko‘rsatish
– elektr uskunalarini eksplutatsiya davomida 
soz-ishchi holatda saqlab turish uchun zarur ishlar kompleksidir. Texnik xizmat 
ko‘rsatish ishlab chiqarish va ta’mir oralig‘i bo‘lishi mumkin. Ishlab chiqarish 
texnik xizmat ko‘rsatishda elektr uskunalari tozalanadi. CHanglar artiladi va 
mahkamlanishi tekshiriladi. Ta’mir oralig’ida TXK da elektr jihozlar normal 
ishlashi tekshiriladi, ishga tushirish-boshqarish vositalari, nazorat o‘lchov 
asboblari ko‘riladi, mayda nosozliklar yo‘qotiladi.
Joriy ta’mir
– asosiy profilaktik tadbir bo‘lib, elektr uskunani beto‘xtov 
va ishonchli ishlashini ta’minlaydi. Bunda elektr uskunaning tez eskiruvchi 
qisimlari tuzatilib undan ishchi holatida keyingi ta’mirgacha foydalaniladi. 
Kapital ta’mirda elektr uskunaning barcha qisimlari to‘la ta’mirlanadi, zarur 
bo‘lsa ba’zi qisimlari yangilanadi.
Foydalanish sharoitlari elektr uskunaning sutka, yil davomida bandligi, 
yuklanish, ishga tushirish rejimlari va elektr uskunalar ishonchligiga quyilgan 
talablardan kelib chiqib aniqlaniladi. Suv xo‘jaligi va melioratsiya tizimi keskin 
mavsumiy xarakterli foydalanish rejimiga ega. Masalan, 30 % elektr motorlar 
yiliga 500 soat dan kam, 50 % i esa 1000 soat gacha foydalaniladi yoki 10-15 
% i sutkada 1,5-2 soat ishlaydi. 
Uzoq muddat ishlamay turgan elektr uskuna ayniqsa tashqi muhit 
ta’sirida tez eskiradi. Uning foydalanish samaradorligini kamaytiradi. 
Tashqi muhit sharoitlari iqlim muhiti, mexanik ta’sirlar, biologik ta’sirlar 
bo‘ladi. Muhit ta’siri uning haroratiga, namligiga, gaz tarkibiga va ifloslanish 
darajasiga bog‘liq. 
Elektr uskunalar ekspluatatsiyasi qoidalari suv xo‘jaligi va melioratsiya 
tizimi
 
ishlab chiqarish – binolarini asosan quyidagi turkumlarga ajratadi: 

---

231 
1. Quruq – nisbiy namligi 60% gacha bo‘lgan binolar (dam olish xonalari, 
isitish sistemasi bo‘lgan); 
2. Nam – nisbiy namligi (60-70)% bo‘lgan binolar. Kam miqdorlarda namlik 
ajralib turadi (isitilmaydigan binolar, omborlar, koridorlar
…
); 
3. Zah – nisbiy namligi doim 75% dan yuqori bo‘lgan binolar (sog‘ish zali, 
meva saqlash ombori, chorvachilik komplekslari); 
4. O‘ta zah – nisbiy namlik 100 % ga yaqin bo‘lib turadigan binolar. Ichki 
devorlar suv tomchilari bilan qoplangan. Tashqi atmosfera ta’sirida b¢lgan 
joylar ham shu muhitga tenglashtiriladi; 
5. Changli – ishlab chiqarish sharoitida chang ajralib turadi, chang qurilmalarga 
o‘tirib, uning ichiga singib kiradi (paxta zavodi, omuxta em tayyorlash sexi, 
minerallar omborlari); 
50 % dan ortiq elektr uskunalar zax va nam binolarda ishlatiladi va 
izolyasiyasi, metall qismlari emirilib, tez ishdan chiqadi. [1,2]