Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

 
Elektron rele
- o‘zgarmas kuchlanish 
U 
da kondensator 
S 
ning rezistor 
R 
orqali zaryadlanishi hayallash vaqtini vujudga keltiradi (4.4.5-rasm).
4.4.5-rasm. Elektron rele sxemasi
Dastlab tiratron (Tir) yonmaydi, chunki uning to‘r kuchlanishi 
bo‘lmaganda anodiga berilgan kuchlanish tiratoronning ishlashi uchun etarli 
emas. 
Zaryadlanadigan 
kondensatorning 
kuchlanishi 
tiratronning 
to‘r 
kuchlanishiga tengdir. Kondensatorning zaryadlanishi kalit 
K 
ulangan lahzada 
boshlanadi. Kondensator sekin-asta zaryadlana boshlaydi va uning kuchlanishi 
tiratronning ishga tushiruvchi to‘r kuchlanishi qiymatiga etmaguncha ko‘payadi. 
Kondensator kuchlanishi to‘r kuchlanishining ishga tushirish qiymati 
Un 
t ga 
etganda 
(Ot 
= 
Ua 
t = 
S/s) 
tiratron ochiladi va tiratronning anodiga ulangan rele 
R 
chulg‘amida tok paydo bo‘ladi. Natijada rele ishga tushadi va kalit 
k 1 
boshqaruv zanjirini ulaydi va kalit 
K2 
ni ulab, kondensatorni zaryadsizlaydi. 
Tiratron ochilgandan keyin to‘r o‘zining boshqarish vazifasini yo‘qotadi. 
Kondensatorning zaryadsizlanishi vaqt relesini qaytadan ishlashga tayyorlaydi. 

---

242 
SHunday qilib relening hayallash vaqti zaryadlanayotgan kondensator 
kuchlanishining oshish tezligi bilan aniqlanadi. Bu tezlik kondensator 
zaryadlanish konturining doimiy vaqti t= 
RC 
ga bog‘liq. Vaqt 
t — RC 
davomida kondensator kuchlanishi deyarli 
U 
ga teng bo‘ladi. 
Tiratron toki ancha katta 1 — 100 A bo‘lgani uchun anod zanjiriga rele 
emas, balki katta quvvatli texnologik jarayonni boshqaruvchi apparat, masalan, 
o‘zgarmas tok dvigatelini ulash mumkin. Bu esa kontaktsiz tiratronli relening 
asosiy afzalligidir. [1,2]
 
Nazorat savollari 
1.
Elektr energiyani ishlab chiqdrish ob’ektlari. 
2.
Suv xo‘jaligi va melioratsiya tizimida elektr iste’molchilarining 
xususiyatlari. 
3.
1000 V gacha kuchlanishli iste’molchilarni ta’riflang? 
4.
Yuqori kuchlanishli elektr uzatish liniyalarini ta’riflang? 
5.
Oraliq relening tuzilishi va ishlash pritspini aytib bering? 
6.
Maksimal tok relesining tuzilishi va ishlash pritspini aytib bering? 
7.
Vaqt relesining tuzilishi va ishlash pritspini aytib bering? 
8.
Elektron relening tuzilishi va ishlash pritspini aytib bering?

---

243