Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

 
4.4.2. Suv xo‘jaligi va melioratsiya tizimida elektr iste’molchilarining 
xususiyatlari. 
Respublikamiz xalq xo‘jaligi tarmoqlarining, shu jumladan suv xo‘jaligi 
va melioratsiya tizimining
 
rivojlanish darajasini ulardagi ishlab chiqarish 
jarayonlarda qanchalik darajada elektr energiyasi qo‘llanilayotganligi bilan 
baholash mumkin. 
Suv xo‘jaligi va melioratsiya tizimi korxonalarida, elektr energiya 
iste’molchilari tobora ko‘proq elektrlashtirilgan jihozlar va uskunalardan 
foydalanmoqda. Zamonaviy elektr uskunalar miqdori ortib bormoqda. 
Respublikamiz suv xo‘jaligi va melioratsiya tizimida hozirda yirik va mayda 
nasos stansiyalar agregatlari, turli rusumdagi texnologik mashinalarning elektr 
uskunalari ishlab turibdi. 

---

229 
Ularda yuqori texnologik, kompyuter texnikasi bilan jihozlangan, 
zamonaviy nazorat o‘lchov asboblari va avtomatlashtirish vositalari bilan 
boshqariluvchi elektr uskunalar komplektlari mavjud. Ularni sifatli elektr 
energiyasi bilan ta’minlash uchun avtomatlashtirilgan ishonchli elektr ta’minot 
tizimi ishlab chiqilgan.
 
Iste’molchi sifatida suv xo‘jaligi va melioratsiya tizimi korxonalarining 
o‘ziga xos tomonlari bor: 

elektr energiya iste’molchilarining tarqoqligi; 

elektr jixozlar va uskunalarning og‘ir ekspluatatsiya sharoitida ishlatilishi; 

ularning avtonom energiya manbaiga ega emasligi; 

elektr jixozlarning mavsumiy ishlatilishi; 

ko‘pchilik uskunalar yoki ochiqda, atmosferaning bevosita ta’sirida yoki 
o‘ta noqulay iqlim sharoitida ishlashi; 
Suv xo‘jaligi va melioratsiya tizimi korxonalaridagi elektr uskunalaring 
e
kspluatatsiyasi, rejali texnik qarovi va ularni tamirlash masalalarini bu 
boradagi tegishli me’yoriy xujjat tartibga soladi. Ushbu xujjat elektr 
uskunalarning ish sharoitini klassifikatsiyalashni, texnik qarov ishlarini qayd 
qilishni tashkil qilishni, zarur ehtiyot qismlar, yoqilg‘i-moylash mahsulotlarini, 
mehnat sarfini, ish kuchini hisoblaydigan tavsiyanomalarni o‘z ichiga oladi. 
Unga ko‘ra barcha elektr uskunalarida rejaga binoan o‘z vaqtida ta’mirlash va 
texnik qarov ishlari bajarilishi kerak. Ularning muddatlari shu uskunalar xizmat 
vaqtiga, ish sharoitlariga va asosan atrof-muhitiga bog‘liq ravishda belgilanadi.
O‘z vaqtida o‘tkazilgan texnik ko‘rik va ta’mirlash ishlari uskunalarning 
foydalanish muddatini 2-3 martagacha oshiradi hamda ekspluatatsiya sarfini 
25...30% gacha kamaytirish imkonini yaratadi. Ushbu tizim quydagilarni o‘z 
ichiga oladi: 
1. Elektr uskunalarini texnik qarovi va ta’mirdagi tadbirlarni belgilash; 
2. Texnik qarov va ta’mir o‘tkazish muddatlari; 
3. Profilaktik tadbirlarni rejalashtirish va ularni bajarilishini nazorat qilish; 
4. Energoxo‘jalik xodimlariga ish haqqini to‘lash tizimini ishlab chiqish; 
5. Elektr xo‘jalikni extiyot qisimlar va materiallar bilan ta’minlashni 
tashkil qilish; 

---

230 
6. Texnik qarov, ta’mir uslublarini ishlab chiqish va sifatini nazorat qilish; 
7. Texnik qarov va ta’mir grafigini ishlab chiqish; 
8. Texnik qarov va ta’mir ishlarini bajarish uchun ishlab chiqarish bazasini 
ishlab chiqish; 
9. Texnik me’yoriy kattaliklarni ishlab chiqish (mehnat sarfi, to‘xtash 
muddatlari).