Buyrug‘i maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablarini tasdiqlash haqida

XV bob. Bilish jarayoni va atrof muhit to‘g‘risidagi bilimlarga ega bo‘lish
1-§. Elementar matematik ko‘nikmalar va bilimlarni rivojlantirish
152. Quyidagilar 12 — 24 oylik bolalarda elementar matematik ko‘nikmalar va bilimlar
rivojlanishining talablari hisoblanadi:
miqdor, sonlar va sanash bo‘yicha bilimlarini namoyish etish;
buyumlarni turkumlash va tartibli joylashtirish qobiliyatiga ega bo‘lish.
153. Quyidagilar 12 — 24 oylik bolalarda elementar matematik ko‘nikmalar va bilimlar
rivojlanishining indikatorlari hisoblanadi:
ikki, uch qismdan iborat bo‘lgan bolaning aqliy faoliyatini rivojlantirishga qaratilgan
o‘yinchoqlarni (ikki, uch halqali piramidalar) yig‘ish;
katta yoshdagilarning iltimosiga ko‘ra buyumlarni yig‘ish va olib kelish;
narsalarni terib qo‘yish va ular bilan harakatlar bajarish;
bolalar va buyumlarni katta-kichikligiga qarab guruhlarga ajratish;
“ko‘p” va “kam” so‘zlarining ma’nosini tushunish;

---

qutichalarga xuddi shunday shakldagi qopqoqlarni tanlab olish;
o‘yinchoqlar turgan joylarni topa olish.
154. 12 — 24 oylik bolalar bilan quyidagi mashqlarni olib borish lozim:
bolaga buyumlarning shakllari, xususiyatlarini ko‘rsatish va ularni ajratishni o‘rgatish;
kubiklar, piramidalar bilan o‘yinlar o‘ynash, bitta, ikkita, uchta buyumlarni (kubiklar,
halqalar) uzatishni iltimos qilish;
bolaning muvaffaqiyatli harakatlarini qo‘llab-quvvatlash va maqtash;
bolaga o‘yinchoqlarni berib, ularni saralash yoki o‘lchami, soniga qarab joylashtirishga
yordam berish;
bola o‘yinchoqlar, buyumlar bilan nima qilish kerakligini aniq tushunishi uchun nima
qilish mumkinligini bolaga aytib berish.
155. 12 — 24 oylikda bolaning individual xususiyatlari yaqqol namoyon bo‘lganligi
sababli, uni boshqa bolalar bilan solishtirmaslik lozim.
2-§. Atrof muhitni o‘rganish va anglash
156. Quyidagilar 12 — 24 oylik bolalarda atrof muhitni o‘rganish va anglash talablari
hisoblanadi.
jonli va jonsiz olamni kuzatish hamda ta’riflab berish;
tabiat hodisalarini kuzatish;
rasmda aks ettirilgan yoki ko‘chadagi o‘simlik va hayvonlarni ko‘rsatish, ularning
nomlarini aytish;
inson tana a’zolarini o‘rganish.
157. Quyidagilar 12 — 24 oylik bolalarda atrof muhitni o‘rganish va anglash
indikatorlari hisoblanadi:
havodagi o‘zgarishlarni ajratish (masalan, qor yog‘ayotganda tashqariga chiqishni
xohlash, yomg‘ir yog‘ayotganda esa soyabonni olish);
inson tana a’zolari va asosiy organlarining vazifalarini bilish, o‘zining tana a’zolarini
(quloqlarining eshitishini, ko‘zlarining ko‘rishini) to‘g‘ri ko‘rsatish;
qo‘g‘irchoqlar va o‘yinchoqlardan zavqlanish.
158. 12 — 24 oylik bolalar bilan quyidagi mashqlarni olib borish lozim:
bola bilan yilning barcha fasllarida sayr qilish va har bir tabiat hodisasini tushunarli
qilib izohlash;
tabiat hodisalarini kuzatishni tashkil qilish;
bolaga jonli va jonsiz buyumlarni ko‘rsatish;
bolaga atrofdagi o‘zaro bog‘liqliklarni (agar niholga suv quyib turilsa, uning o‘sib,
unishini) tushuntirish;
bolaning o‘simliklar va hayvonlar nomlarini aytishini rag‘batlantirish;
bolaning o‘z tana a’zolari nomini aytishini yoki qo‘g‘irchoqlar va o‘yinchoqlarda shunga
o‘xshash qismlarni topib aytishini rag‘batlantirish, ularning vazifasini tushuntirish.
159. Sayr vaqtining ketma-ketligi ta’minlab borilishi lozim.