O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

 
 
Tuxumlarni joylashtirish, tamg’alash va saqlash. 
Tuxumlarni toza yog’och 
yashiklarga va karton qutilarga ko’pincha 360 va 720 tadan qilib joylandi.
Parhez va oshxonabop yangi tuxumlarni karton qutichalarga 10 donadan qilib 
joylashtiriladi. Po’stlog’i iflos tuxumlar kategoriyasi bo’yicha saralanib, alohida joylanadi. 
Bunday tuxumlar qayta ishlashga yoki umumiy ovqatlanish korxonalariga jo’natiladi. 
Mayda tuxumlar (massasi 43 g dan kam) ham alohida joylanadi va sotuvga 
chiqarilmasdan qayta ishlashga jo’natiladi. 
Har qaysi idishga yorliq qo’yiladi. Bu yorliqda xo’jalik nomi, saralovchining nomeri, 
saralash kuni, tuxumning turi va kategoriyasi standart nomeri va boshqalar ko’rsatiladi. 
Tuxumlarni tamg’alash quyidagicha bajariladi: D1–parhez 1 kategoriya; D11 – parhez II 
kategoriya; S1 – oshxonabop 1 kategoriya; S11 – oshxonabop II kateoriya; X – sovuqxonlarda 
turgan; I – ohak eritmasida turgan. Mayda tuxumlar alohida yashiklarga joylashtrlib «mayda» 
deb ko’rsatib qo’yiladi. 
Tuxumlarni 4-6
0
S va havoning nisbiy namligi 65-70 % bo’lgan shroitda saqlash maqsada 
muvofiqdir. 
Texnik nuqsonga ega bo’lgan tuxumlarni ovqatga ishlatishga ruxsat etilmaydi. 
 
 Tuxum mahsulotlarining sifat tahlili 
 
Qayta ishlangan tuxum mahsulotlariga muzlatilgan tuxum mahsulotlari va tuxum talqoni 
kiradi. Muzlatilgan tuxum mahsulotlariga tuxum melanji (oqi bilan sarig’ining aralashmasi), oqi 
va sarig’ini alohida-alohida muzlatib olingan mahsulotlar kiradi. 

---

104 
Muzlatilgan melanj olish uchun ohaklangan va nuqsonlari bor tuxumlar ishlatilmaydi. 
Muzlatilgan tuxum melanjini olish uchun tuxum saralanadi, dezinfekstiya qilinadi, 
sindiriladi, oqi va sarig’i aralashtiriladi, suzgichdan o’tkaziladi, 62-65
0
S da pasterizastiya 
qilinadi va sovutiladi. So’ngra tayyor massa oq tunuka bankalarga joylanib – 18÷ - 20
0
S da 
banka ichidagi harorat –6
0
S bo’lguncha muzlatiladi. Melanj faqat umumiy ovqatlanish 
korxonalarida ishlatiladi, sotuvga chiqarilmaydi. 
Melanj zarg’aldoq rangli, konsistenstiyasi qattiq, muzi tushgandan keyin esa och-
zarg’aldoq rangli, suyuq, bir jinsli, begona ta’mlarsiz va hidlarsiz bo’lishi kerak. Xuddi shu 
yo’sinda tuxumning oq va sariq qismlari ham alohida-alohida muzlatilishi mumkin bo’ladi. 
Qaysi xom ashyodan ishlab chiqarilishiga qarab tuxum talqoni (oqi bilan sarig’ining 
aralashmasi), shuningdek, tuxum oqi va sarig’i chiqariladi. Tuxum talqoni olish uchun massa 
xuddi melanj olgandek tayyorlanadi, keyin esa plenka yoki purkash usuli bilan quritib talqon 
olinadi. Agar zaruriyat bo’lsa tuxumning oqi sarig’idan ajratilib, shu yo’sinda alohida-alohida 
quritiladi. Quritilgan tuxum talqonining namligi 9% dan, nordonligi esa 10
0
T dan ortiq 
bo’lmasligi kerak. 
Tuxum talqonining rangi och-sariq, butun massasida bir xil, konsistenstiyasi 
kukunsimon, ta’mi va hidi quritilgan tuxumga xos, begona hidlarsiz va ta’mlarsiz bo’lishi kerak. 
Namiqqan, sirti shilimshiqlangan, mog’orlagan, begona ta’m va hidlarga ega bo’lgan, rangi 
butunlay o’zgargan tuxum talqonlarini sotishga ruxsat etilmaydi. 
Shuningdek, quruq quymoqlar ham ishlab chiqariladi. Ularning tuxum talqonidan farqi 
shundaki, quymoqlar olishda tuxumga tabiiy sut yoki yog’i olingan sut qo’shiladi. 
Tuxum talqoni 100 va 200 g briket holida faner barabanlarga 50 kg gacha, germetik oq 
tunuka bankalarga 10 kg gacha qilib joylanadi. 
Muzlatilgan tuxum mahsulotlari – 12
0
S va havoning nisbiy namligi 80-85% bo’lgan 
sharoitda 8 oygacha, - 18
0
S da esa 15 oygacha saqlanishi mumkin. Tuxum talqonining 
kafolatlangan saqlash muddati 10
0
S dan – 2
0
S gacha va havoning nisbiy namligi 65-70% bo’lgan 
sharoitida germetik bo’lmagan idishlarda 8 oygacha, germetik idishlarda esa 12 oygacha qilib 
belgilangan.