Microsoft Word islom hazorasi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
5
ham, olguvchi ham O’zi, aziz va xor qilguvchi ham Uning o‘zidir, degan g‘oyani ilgari 
suradi. 
Vahdoniyatni tushunishdagi bu ulug‘vorlikning insoniyat qadr-qimmatini ko‘tarishda, 
uni podshohlaru ashroflar, kuchlilar va ruhoniylar tug‘yonidan ozod qilishda, hokim bilan 
mahkumlar o‘rtasidagi aloqani yaxshilashda, nazarni faqat olamlarning Parvardigori, 
maxluqlarning Xoliqi bo‘lmish yagona Allohga qaratishda ta’siri katta bo‘ldi. Bu hazorada 
ushbu aqidaning izi chuqur bo‘lib, bu bilan u o‘tmish va kelajak hazoralaridan farq qildi. 
Bunday aqida e’tiqod, hukm, fan, she’r va adabiyotda butparastlik adabiyoti, falsafasi va 
uning barcha ko‘rinishlaridan xoli bo‘lishlikni taqozo etadi. Uning «Iliada» va shunga 
o‘xshash butparast yunon adabiyoti durdonalarini tarjima qilmaganligining siri mana 
shudir. Naqqoshlik, xattotlik va binolarni bezash san’atini rivojlantirish bilan birga 
haykaltaroshlik, suratkashlik san’atiga e’tiborsizligining sababi ham mana shudir. 
Butparastlik va uning ko‘rinishlariga shafqatsiz urush ochgan Islom ulug‘ va 
solihlarning, nabiy va fotihlarning timsollarini yaratishdek qadim zamonlardan beri 
davom etib kelayotgan butparastlik va uning qoldiqlari ustiga o‘z hazorasining barpo 
etilishiga rozi bo‘lmadi. Holbuki, bu timsollar qadim hazoraning ham, yangi hazoraning 
ham eng yorqin namunalari hisoblanadi. Chunki bu hazoralarning hech qaysisi Islom 
hazorasi vahdoniyat aqidasida yetib borgan kenglikka chiqib bormagan.
Aqidadagi vahdat tushunchasi bu hazora keltirgan barcha asos va nizomlarda o‘z aksini 
topgan. Risolatdagi vahdat, qonunchilik, umumiy maqsadlar, insoniy tabiat, hayot tarzi 
va tafakkur uslubidagi vahdat bunga misol bo‘la oladi. Hatto islomiy san’atdan bahs 
etuvchi ba’zi kishilar xilma-xil ko‘rinishiga qaramay, bu san’atdagi uslub va zavqning 
birligini ilg‘ashgan. Bir bo‘lak Andalusiy suyak, Misr gazmoli, Shom chinnisi va Eron 
ma’dani – bularning bari shakl va ziynatlari turli bo‘lishiga qaramay, bir uslub va yagona 
xislatga ega. 
2. Ikkinchi xususiyati shuki, u maqsad va intilishda insoniy ufq va risolatda olamiydir. 
Qur’oni karim irq, nasab va vatanidan qat’iy nazar inson qavmining bir ekanini baralla 
e’lon etdi: «