O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

Mavzu bo’yicha nazorat savollari 
1.
Jinoyatning belgilarini tushuntirib bering. 
2.
Jinoyatlarni tasniflashning sabablarini tushuntiring. 
3.
Jinoyat va jinoyatchilikning farqlari nimada? 
4.
Javobgarlik asoslarini tavsiflang. 
5.
Jinoyatlarni tasniflab bering. 
6.
Jinoyatlarni tasniflashdagi qasd va ehtiyotsizlikning o’rnini ajrating. 
7.
Fuqaroviy javobgarlik nima uchun qo’llaniladi? 
8.
Ma’muriy javobgarlikni jinoiy javobgarlikdan farqlarini ko’rsating. 
9.
Jinoiy jazoning boshqa jazolardan farqlari nimada? 
10.
Javobgarlik nimalarda ifodalanadi? 
3 BOB. JINOYAT TARKIBI, UNING OB’EKTI VA OB’EKTIV 
TOMONI 
Jinoyat tarkibi tushunchasi va belgilari
Jinoyat kodeksi bilan ta’qiqlangan ijtimoiy xavfli qilmishni jinoyat deb 
topish, javobgarlik va jazoni belgilash uchun jinoyat elementlarining o’zi kamlik 
qiladi. Xususan, qilmishning ijtimoiy xavfliligi, huquqqa xiloflilik, aybning 
mavjudligi, jazoga sazovorlik unsurlari nafaqat jinoyat, balki boshqa 
huquqbuzarliklar uchun ham xos hisoblanadi. Jinoyat kodeksi Maxsus qismida 
belgilangan huquqiy normalar jinoyat tarkibi tushunchasi bilan bevosita bog’liqdir. 
Har bir normada bayon etilgan qilmishni jinoyat deb topish uchun jinoyat tarkibi 
tushunchasiga murojaat qilinadi. Agar qilmishda jinoyat tarkibi alomatlari 
bo’lmasa, shaxsni javobgarlikka tortish, jazo yoki huquqiy ta’sir chorasini 
qo’llashga yo’l qo’yilmaydi.

---

35 
Jinoyat kodeksining 16-moddasi ikkinchi qismida kodeksda nazarda tutilgan 
jinoyat tarkibining barcha alomatlari mavjud bo’lgan qilmish sodir etish 
javobgarlikka tortish uchun asos bo’lishi belgilangan. Shu bois jinoyat tarkibi 
jinoiy javobgarlikka tortish uchun asos vazifasini o’taydi.
Jinoyat tarkibi ijtimoiy xavfli qilmishni jinoyat deb hisoblash uchun zarur 
bo’lgan ob’ektiv va sub’ektiv elementlar yig’indisi hisoblanadi. Jinoyat tarkibining 
alomatlari surishtiruvchi, tergovchi va sud’yaga javobgarlik asoslarini aniqlash 
uchun huquqiy asosni taqdim etadi. Sodir etilgan qilmish Jinoyat kodeksi Maxsus 
qismidagi normalarda nazarda tutilgan jinoyatlar tarkibining belgilari bilan 
taqqoslanadi va qanday jinoyat ekanligi aniqlanadi. Jinoyatning to’g’ri aniqlanishi 
sud ishining to’g’ri yo’lga qo’yilib, adolatli hukm chiqarilishiga yordam beradi. Bu 
inson huquq va erkinliklari himoyalanishining ta’minlanishiga xizmat qiladi.
Jinoyat huquqida jinoyat tarkibining belgilari va elementlari tushunchalari 
mavjud bo’lib, uni quyidagi shakl orqali ajratib olishimiz mumkin: