siyosiy,
falsafiy, huquqiy, diniy, badiiy, axloqiy qarashlarning yig‘indisidan
iborat. Mafkura – dunyoqarashni tashkil etuvchi fikrlar va g‘oyalar majmui.
Jamiyat taraqqiyotini yuksak ma’naviyat va mafkurasiz tasavvur etish
qiyin. Mafkura muvaqqat bo‘la olmaydi. U millatning uzoq taraqqiyoti
istiqbollarini belgilab, hatto, uning pirovard maqsadlarini ham aniqlab
berishi, qanday jamiyat quramiz, degan savolga ham to‘la javob berishi
kerak. Millat mafkurasining shakllanishida milliy g‘urur katta ahamiyatga
ega. Millatda o‘ziga xos g‘urur, faxrlanish hissi bo‘lmasa, Vatan va millat
ravnaqiga ishonch, muhabbat paydo bo‘lmaydi. O‘zbek xalqi g‘ururi va
faxrining hayotbaxsh ildizlari mavjud. Bular quyidagilar:
1)
Vatanimizning buyuk, ko‘p ming yillik tarixiy o‘tmishida uning Sharq
ma’rifatparvarligi, umuman jahon ma’naviyati tarixiga qo‘shgan hissasi;
2) ulug‘ vatandoshlarimizning jahon miqyosida tan olinishi, din, adabiyot
va san’at daholarining borligi;
3) yurtimizda bebaho madaniyat, san’at va me’morchilik
yodgorliklarining ko‘pligi;
4) o‘zbek xalqida o‘z ona tili, urf-odatlari va qadriyatlari bilan faxrlanish
hissining paydo bo‘lganligi;
5) o‘zbek yerining serhosilligi, tabiat boyliklarining ko‘pligi,
iqtisodiyotning mamlakat kuch-qudratini
rivojlantirish imkoniyatlari;
6) O‘zbekistonning xalqaro hamjamiyat tomonidan tan olinishi
1
.
Dunyoda sanoqli millatlargina insoniyat sivilizatsiyasiga o‘zining
munosib hissalarini qo‘shgan. O‘zbeklar ana shundaylar safidagi millatdir.
Bu millat eski zamondan faxrlanib, yangi zamonga kurashlar orqali kirib
keldi.
Yana bir jihat haqida to‘xtalib o‘tish zarur. Hech bir mafkura davlat
mafkurasi darajasiga ko‘tarilmasligi lozim. U fikrlar, g‘oyalar va qarashlar
majmuini o‘zida saqlab qolgan holda uyushmalar va partiyalarning o‘z
fikrlarini erkin ifoda qilishlariga yo‘l ochib bermog‘i kerak. Har qanday
g‘oya va ta’limot aniq maqsadga qaratilgani kabi har qanday mafkura ham
ma’lum bir manfaatga bo‘ysungan bo‘ladi. Milliy
mafkuramizning asosiy
maqsadi insonparvar demokratik jamiyat, huquqiy davlat qurishdek yagona
umummilliy g‘oya atrofida fuqarolarni birlashtirishdan iborat.
Bizdagi milliy mafkuraning qudrati xalqimizning mo‘g‘ullarga qarshi
mustaqillik uchun kurashgan Mahmud Torobiy va sarbadorlar harakatlarida
yaqqol ko‘ringan edi. Amir Temur ana shu mustaqillik orzusini o‘zining
harakatlarida mujassamlashtirdi. Xalq orzusini sun’iy yo‘l bilan vujudga
keltirib bo‘lmaydi. Uni bo‘rttirib ko‘rsatish esa mafkuraga nisbatan xalq
nafratini paydo qiladi. Rahbarning xalqdagi mustaqillik va vatanparvarlik
g‘oyasini boshqa tomonga burib yuborib, sun’iy
mafkurani yaratishi ham
davlat uchun katta xavfni vujudga keltiradi. Xalq mo‘g‘ullarga qarshi
kurashda o‘ziga jasur yo‘lboshchi kerakligini his qildi. Ulamolar esa Amir
Temurga fatvo berib, xalqni uning ketidan ergashish va to‘planishga
chaqirdi.
1
Qarang
Саидов
А
.,
Тожихонов
У
.
Мустақиллик
ва
ҳуқуқий
мафкура
. –
Т
., 1995.
– 17-
б
.
221
Mo‘g‘ullar zulmidan ezilayotgan xalqlar Temurni bosqinchilardan ozod
etuvchi haloskor sifatida kutib oldilar. Bu Amir Temur davlati barpo
bo‘lishining asosi edi. Xalq ma’naviyatini Amir Temur yanada yuksaklikka
ko‘tardi. Buyuk xalq esa markazlashgan va qudratli davlat atrofida birlashdi.
Bugun biz yangi davlat, yangi jamiyat qurayotgan ekanmiz,
bu tizimdagi
ijtimoiy-siyosiy munosabatlar, odamlarning ongi va tafakkurida ham o‘ziga
xos o‘zgarishlar mutlaqo yangicha ma’no kasb etayotganining guvohimiz.
Avvalo, shaxs bilan davlat, inson bilan jamiyat o‘rtasidagi munosabatlar
batamom yangicha mazmun va shakl topishi, yangi qoida va prinsiplarga
asoslanishi kerak. Bularning barchasi yangicha qadriyatlar va demokratik
prinsiplarga, o‘z turmush va tafakkur tarzimizga mos, biz barpo etayotgan
adolatli jamiyat talablariga javob beradigan munosabatlar bo‘lmog‘i darkor.
Bu jarayonning eng
muhim jihati shundan iboratki, har qaysi fuqaro jamiyat
taraqqiyoti, uni o‘stirishga bo‘lgan o‘z munosabati va o‘rnini, kerak bo‘lsa,
o‘z burchini ana shu asosda aniqlab olishi zarur.
Mamlakatda yashayotgan barcha xalqlarning manfaatlarini teng himoya
qilish, milliy munosabatlarning barcha muammolarini qonunlar, sotsial
adolat mezonlari asosida hal qilish respublika rahbariyati olib borayotgan
ichki siyosatning eng muhim jihatlaridandir. Bu ham ma’naviyatning
ko‘rinishlaridan biri.
Bugungi kunda xalqimiz millatlararo ahillik, fuqarolar totuvligini
avaylab-asrab, demokratik prinsiplar asosida milliy davlatchilikni komil
ishonch bilan tiklamoqda. Ijtimoiy
hayot siyosiy institutlar, mafkuralar
xilma-xilligi asosida rivojlanib bormoqda. Bu sharoitda, Konstitutsiyada
belgilab qo‘yilganidek, hech qaysi mafkura davlat mafkurasi darajasigacha
ko‘tarilmasligi kerak. Ijtimoiy kelib chiqishidan qat’i nazar, e’tiqod, bir xil
huquq va erkinliklarga ega bo‘lgan xalq mafkurasi umummilliy mafkura
bo‘lmog‘i lozim. O‘zbekistonning milliy istiqlol mafkurasi xalqimizning
azaliy turmush tarziga, tili, dili va ruhiyatiga
asoslanib kelajakka yuksak
ishonch, mehr-oqibat, ma’rifatni ongimizga singdirishga xizmat qilishi, ulug‘
maqsad yo‘lida hammamizni ruhan birlashtiruvchi vosita bo‘lishi aniq.
Davlatning qudratini oshirishda iqlim sharoitlari va tabiiy boyliklarning
ham ahamiyati bor. Lekin bu mas’uliyatli vazifani hal qilishdagi asosiy omil
– yuksak ma’naviyatli insonlardir. Agar yetuk ma’naviy omil bo‘lmasa,
tabiiy boyliklari benihoya ko‘p mamlakat ham rivojlangan ma’naviy
kamolotning eng yuqori cho‘qqisi – hozirgi zamon fani, texnikasi,
texnologiyasi, madaniyati borasidagi yutuqlarni to‘liq egallash, milliy meros
va qadriyatlarni ular bilan bog‘lagan holda yangi bosqichga ko‘tarolmaydi.
Buning uchun yoshlar
chuqur zamonaviy bilimga, yetuk malakaga ega
bo‘lishlari zarur. Xalq ta’limini rivojlantirish, malakali mutaxassislar
tayyorlashni yaxshilash borasidagi tadbirlar O‘zbekiston davlati olib
borayotgan siyosatning asosiy yo‘nalishlaridan biriga aylanganligining
sababi ham ana shunda. Yoshlarni bilim olishga da’vat etish ham hozirgi
kunda amalga oshirilayotgan mafkuraviy ishlar tizimiga kiradi.
222
Binobarin, milliy g‘oya va mafkura qoidalarini yoshlar ongiga
muvaffaqiyatli singdirish barcha murabbiylarning o‘z vazifalariga vijdonan,
mas’uliyat bilan ijodiy yondashishlariga bog‘liq.
Do'stlaringiz bilan baham: 
