Ўрмончилик ” фанидан ўҚув-услубий мажмуа

доривор маҳсулот
деб аталади.
Доривор маҳсулот сифатида ўсимликнинг хамма органлари (барги, гули, 
меваси, уруғи, пўстлоғи, куртаги, илдизи, илдизпояси, туганаги, пиёзбошиси) 
айрим-айрим ҳолда ёки ҳаммаси биргаликда (ўсимликнинг бутун ер устки 
қисми) қўлланилиши мумкин. Баъзан ўсимлик органларидан бирламчи 
ишлов бериш йўли билан (эфир мойлари, ёғлар, шира, шарбат) ёки ўсиб 
турган ўсимликдан (смола, дарахт елимлари, дарахт шираси) олинган 
моддалар ҳам доривор маҳсулот бўлиб хизмат қилади. 
Доривор маҳсулотлар ўсимлик таркибида биологик фаол моддалар кўп 
тўпланган, яъни сифати ошган даврда тайёрланади ва доривор препаратлар 
учун ишлатилади. Шунга кўра, маҳсулотлар ўсимликлардан турли фаслларда 
йиғилади ва улар ўз қимматини йўқотмаслиги учун зудлик билан қуритилади 
ёки қуритилмай фармацевтика заводи, фабрика ва лабораторияларига 
юборилади. Ҳўллигича ишлатилмайдиган маҳсулотларни ўз вақтида 
қуритилмаса, ўсимлик органлари намлик ва иссиқлик таъсирида қизиб, 
таркибидаги биологик фаол моддалар парчаланади, доривор ўсимликлар ўз 
қимматини йўқотади.
Доривор хом-ашё маҳсулотларини тайёрлаш муддатлари ҳар бир 
доривор ўсимлик учун турличадир. Ўсимликнинг доривор хом-ашё тайёрлаш 
мақсадларида қуйидаги органлари тайёрланади: 

---

126 
Барглари
одатда ўсимлик гуллашидан олдин ёки гуллаганида кейин 
жуда эҳтиёткорлик билан иложи борича ўсимликка зарар етказмасдан йиғиб 
олинади. 
Ўсимликнинг ер устки қисми (пояси, новдалари, ўти)
ўсимлик 
гуллаганида поясининг энг тагидаги барги олдидан ўриб олинади. Бўйи 
баланд бўлган ўсимликларнинг эса поясининг тепа қисми (10-25 см 
узунликда) ва шохлари кесиб олинади.
Куртаклари
эрта баҳорда, ўсимлик танасида суюқлик юра бошлаган 
вақтда, улар очилмасдан олдин йиғилади. Куртаклар одатда қўл билан териб 
олинади ёки куртакли шохлари қирқиб олиниб, қуритилади ва аста қоқиб 
йиғиб олинади.
Пўстлоқлари
ҳам эрта баҳорда, ўсимлик танасида суюқлик юришиб, 
ёғоч қисмидан осон ажраладиган даврда пояси билан йўғон шохларидан 
шилиб олинади.
Гуллари
ўсимлик қийғос гуллаганда алоҳида-алоҳида ёки майда 
гуллари билан гул тўпламининг ҳаммаси кесиб олинади. Баъзи гулларнинг 
фақат айрим қисмлари (гултожи барглари ёки саватчадаги тилсимон гуллари) 
йиғиб олинади.