Ўрмончилик ” фанидан ўҚув-услубий мажмуа

Назорат учун саволлар: 
1.
Поливитамин дархт-бута ўсимликлар ва уларнинг дориворлик 

---

129 
хусусиятлари хақида маълумот беринг? 
2.
Алкалоидли 
ўсимликлар 
ва 
уларнинг 
дориворлик 
хусусиятларини айтинг? 
3.
Маржондарахт, 
четан, 
ўрик, 
анжирнинг 
дориворлик 
хусусиятларини айтинг? 
ЎРМОНДА ДАРАХТ ТУРЛАРИНИНГ ТАБИИЙ АЛМАШИНУВИ 
Режа: 
1.
Ўрмонда дарахт турларини алмашинувининг сабаблари. 
2.
Дарахт турларини ўрмонда алмашинувининг мохияти. 
Дарахт турларини ўрмонда алмашинувининг ўрмончиликдаги аҳамияти. 
Ўрмоннинг тарихий ривожланиши муайян қонуниятларга бўй сўнади. 
Яъни сифатий ўзгаришлар фақатгина энергияни миқдорий ўзгаришлари 
оқцибатида содир бўлиши мумкин. 
Турларни алмашинуви – бу бир сифатни бир ҳолатдан бошқа ҳолатга 
қарама – қаршиликларни кураши оқибатида содир бўлади. Ўрмонда турларни 
алмашинуви ўрмончилик фанининг асосий объекти сифатида ХlХ асрлардаёқ
кўп мунозараларга сабаб бўлди. 
Бутун ўрмончи олимлар С.И. Корженский, В.Н. Сукачев ва А.Ф. 
Флоревлар бир томондан, Г.И. Танфильев ва Г.Ф. Морозов бошқа томондан 
эманни қорақарағай билан алмашинув қонуниятлари тўғрисида кўп 
тортишувлар ўтқаздилар. Ҳозирги пайтда ҳам турлар алмашинуви 
сабабларини таҳлил этиш назарий ва амалий жиҳатдан муҳимдир, чунки у 
ўрмон ҳаётини онгли бошқариш имконини беради. Ўрмончилик фанини 
турлар алмашинуви ҳақида таълимотсиз тасаввур қилиш қийин. 
Турлар алмашинуви қонуниятларини билиш ўрмончига табиий 
ўрмонларда улар таркибини хўжалик манфаатларига кўра ўзгартириш унга 
таъсир этиш, табиий тикланишига ёрдам бериш ва ҳоказо тадбирларни 
назорат қилиш имконини беради. Эман ва шумтол бирга ўсганда ёруғлик ва 
озиқ элементларига рақобат пайдо бўлади, лекин шу пайтнинг ўзида шумтол 
тупроқни азот, кальций ва бошқа озиқ моддалар билан бойитади ( барглар 
тўкилиши натижасида) бу эман ўсиши учун муҳимдир. Бу рақобатни 
камайтириш учун дарахтзор таркибига қорақайин, оққарағай киритилади. 
Демак дарахт турларини бир-бирига кўрсатадиган таъсирини билган ҳолда бу 
бўлғуси ўрмонни лойиҳалаштиришимиз мумкин.
Турлар алмашинуви ва эволюцияси бир-бири билан боғлангандир
ўрмонда бўлувчи доимий жараёнлароқибатида, шароитларни ўзгариши 
сабабли бирон бир дарахт тури албатта сиқиб чиқарилади. Бу тўхтовсиз