Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

Туғруқгача бўлган давр. 
Она билан суҳбатда логопед баъзи 
наслий омилларни: ота-онанинг бола туғилгунига қадар сало- 
матлигининг аҳволи, уларда асаб-руҳий, тана-таносил касал- 
ликлари, нутқий бузилиш лар бўлган-бўлмаганлигини, ота-она- 
дан бири алкоголизм, юқумли касалли клар ва бош қа касаллик- 
лар билан оғриганлигини аниқлайди.
Ш унингдек боланинг туғруқгача бўлган ривож ланиш ига оид 
қуййдаги асосий моментлар аниқланади:
— онанинг бола туғилаётган вақтдаги ёши;
— онанинг ҳомиладорликнинг биринчи ва иккинчи ярм ида 
бошдан кечирган касалликлари (қизилча, грипп, токсоплазмоз, 
қандли диабет, ж игар, буйрак касалли клари , ангина, ане- 
мия);
— ҳомиладорликнинг биринчи ва шунингдек иккинчи яр- 
мида ш икастланиш лар, қорин ю засида л а т ейиш лар, юрак-қон 
томир касалликлари, токсикозлар, боланинг тушиш хавфи бўл- 
ганми;
— ҳомиладорлик даврида дорили терапия ўтказганм и ёки 
йўқми;
— ҳомиладорлик даврида рентгенологик текшириш ўтказ- 
ганми ёки қандайдир радиоактив нурланиш бўлганми ва бош- 
қалар.
Ҳомилалик давридаги ноқулай ом илларни аниқлаш лого- 
педга бу омилларнинг боланинг кейинги нутқий тараққиёти га 
билвосита таъсирини аниқлаш га ёрдам беради.
Туғруқ вақтидаги давр. Логопед она билан суҳбатда туғруқ 
ўтишнинг характери ва ўзига хос хусусиятларини аниқлайди: 
ТУҒРУҚ бошланишининг вақти — ўз вақтида, ҳомиладорликнинг

---

8- ойида, 7- ойида, сувнинг б ар вақт кетиши бўлганми, туғруқ- 
нинг узоқ давом этиши, қисқичларнинг қўлланиши, вакуум- 
экстракторнинг қўлланиш и; туғруқ ф аолиятйга стимул берурчи 
дориларни қўллаш , ҳомиланинг қўл билан ёки кесер кесиги 
ёрдам ида аж ратиб олиш.
Бу суҳбатда боланинг туғилгаи пайтидаги ҳолати аниқла- 
ниши зарур: дарров қичқирганми ёки йўқми, кўк, оқ асфиксия, 
оғирлиги (1500 г дан кўп ёки к а м ), бўйи; турли ж ароҳатлар, 
синишлар, қон қуйилиш лари, туғруқ шиши, бошқа ж ар оҳ атл а- 
нишлар бўлганми?
Туғруқдан кейинги д авр. Боланинг туғилгандан кейинги 
давридаги жисмоний ривож ланиш и ҳақидагй м аълумотларни 
логопед она билан олиб бориладиган суҳбат ёрдам ида аниқ- 
лайди:
— болани онага туғилгандан кейин неча соат ўтгач олиб 
келинган, бола кўкракни қандай олган ва эмган. (актив, актив 
эмас, тез чарчаб ухлаб қ о л а р д и );
— бола уйғоқ вақтида ўзинй қандай тутар эди: тинч ёки 
бетинч, бақироқ, йиғлоқ ва бош қалар;
— ҳаётининг биринчи ойида сепсис, зотилж ам, диспепсия, 
анемия, грипп, сариқ касаллиқлари билан касалланганм и;