Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

С: соат, ҳасса, гилос.
Ш: шам, қошиқ, бош.
JI: лимон, лола, бол.
Й: йўл, айиқ, уй.
Р : ранда, арра, арча, қор.
Г: гилос, танга, плуг,

---

Қ: 
китоб, мактаб, копток, ток.
X: 
хўроз, пахта, мих.
3: 
зина, ваза, ғоз.
Ч: 
чойнак, кучук, қалдирғоч.
Қ: 
қалам, қурбақа, бошоқ.
А гарда сўзларда товуш талаф ф узини аниқлаш қийин бўлса, 
унда шу сўзларни логопед кетидан қайтариб талаф ф уз этиш 
тавсия этилади. Ш ундай ҳолатлар учрайдики, баъзида б олалар 
товуши бир сўзда тўғри талаф ф уз этади, баъзи сўзларда эса 
бош қа товуш ларга алмаш тиради. Бунинг учун текш ирилаётган 
товушни иборали нутқда ҳам текшириб кўриш тавсия этилади. 
Бунинг учун б олага бир нечта иборани кетма-кет талаф ф уз 
этиш таклиф қилинади, бунда текш ирилаётган товушни бола 
бир неча сўзларда кетма-кет қайтариш и лозим. Бунинг учун 
шеър, мақол, м атал, тез айтиш лардан фойдаланиш м ақсадга 
мувофиқдир.
Товушлар талаф ф узини текшириш вақтида бола ўз нутқида 
фонемаларни аралаш тириб юборишига ёки уларни бош қа то- 
вушларга- алмаш тириш ига (алоҳида сўзларда ва и бораларда) 
алоҳида аҳам ият бермоқ лозим. Ш ундай ҳоллар учрайдики, 
бола 
с 
ва 
ш 
товушини алоҳида тўғри талаф ф уз қилади, лекин 
нутқда бу товуш ларни алмаш тиради 
(Шалим шабзи терди).
Шунинг учун иборали нутқда товуш лар дифференциацияси- 
ни текшириш зарурдир.
Текшириш учун махсус предм.етли ва сюжетли расм лар тан- 
ланади.
Сўзнинг бўғин тузилишини текшириш. Товушлар талаф ф у- 
зидаги камчиликлар билан бирга болаларда кўп бўғинли сўз- 
лар ва қўш ундошли сўзларни талаф ф уз қилишда бир қатор 
қийинчиликлар кузатилади. М асалан: