26
Bizda o’stiriladigan «Dyubek» nav turining xom ashyosini top-shirishda 19% dan
kam namlikni har bir foizi uchun 1,2% qo’shib hisoblanadi va shu og’irlik qabul qilish
kvitansiyasiga yoziladi. Agar barg namligi yo’l qo’yiladigan namlikdan (ya’ni, 19%) ortiq
bo’lsa, har bir foiz ortiqcha namlik uchun 1,2% og’irlik ayirib tashlanadi. Bundan
tashqari, quritishga ketadigan harajatlarni qoplash uchun bahosidan ham 1% olib
tashlanadi. Masalan, tamaki toyi yoki to’plamining og’irligi 25 kg, haqiqiy namligi 18%,
qabul qilinadigan namligi (bazis namlik) esa 19% bo’lsa, unda quyi-dagicha hisoblanadi:
кг
3
,
25
81
2050
81
82
25
19
100
)
18
100
(
25
Shunday qilib, agar tamakining haqiqiy og’irligi 25 kg, uning haqiqiy namligi 18%
qabul qilinadigan namligi (bazis namlik) 19% bo’lsa, hisoblanadigan (kvitansiyaga
yoziladigan) og’irlik 25,3 kg ga teng bo’ladi, chunki tamakining haqiqiy namligi uning
qabul qilinadigan namligidan kam bo’lganligi uchun 0,3 kg qo’shib yoziladi.
Agar tamaki toyining yoki to’plamining og’irligi 25 kg bo’lib, uning haqiqiy namligi
20 foiz, qabul qilinadigan namligi esa 19% bo’lsa, bu holda quyidagicha hisob qilinadi:
кг
7
,
24
81
2000
81
80
25
19
100
)
20
100
(
25
Bunda kvitansiyaga 24,7 kg yoziladi, namlik yuqori bo’lganligi uchun 0,3 kg ayirib
qolinadi. Tamaki xom ashyosining namligi qabul qilish paytida 12 foizdan kam bo’lsa, u
qabul qilinmaydi.
Tamaki xom ashyosishshg ifloslanganligi yuqori bo’lsa, unda chiqitning miqdori
quyidagi formula bilan aniqlanadi:
100
2
1
т
т
Х
bu erda:
t
1
–
toyning
og’irligi, kg;
t
2
– ifloslanganligi, %.
Masalan, tamaki toyining og’irligi 23,7 kg bo’lib, uning ifloslanganligi bazis
ifloslanganligidan 2,% yuqori bo’lsa, unda quyidagicha hisob qilinadi:
кг
Х
545
,
0
100
3
,
2
7
,
23
Demak, har bir toydan 0,545 kg chiqit chiqariladi.
Agar xo’jaliklar oxirgi uch yilning o’rtachasiga ko’ra, yuqori navlar salmog’ini
oshirsa, unda tamaki sotish bahosiga 20% qo’shib beriladi. Formatura (barg parchalari) va
sovuq urgan tamakilarga IV navga belgalangan bahoning 60 foizi bilan haq to’lanadi.
Vazifa:
talabalarga bir necha quritilgan tamaki barglari namunalari beriladi, talabalar
yuqoridagi tavsiyalarga asoslanib, uning sifatini aniqlaydilar.
Do'stlaringiz bilan baham: