Билим соҳаси – Социал таъминот ва соғлиқни сақлаш 500000

4.5.6. Юрак қон томир тизимини пайпаслаш 
Болаларда юрак чўққиси зарби бу кўкрак қафаси юрак чўққиси 
соҳасининг юрак қоринчаларининг систоласига (асосан чап қоринча 
систоласига) монанд ритмик кўтарилишидир. Юрак чўққиси зарби астеник 
тана тузулишига эга бўлган, тери ости ёғ қаватлари яхши шаклланмаган 
болаларда яхши кўзга ташланса, аксинча тўла-семиз болаларда у қадар яхши 
аниқланмайди. Юрак чўққиси зарбининг ташқи чегараси одатда юракнинг 
ҳақиқий чап чегарасига тўғри келиб, у қоринчалар систоласининг 
бошланишида юзага келади. Кенглигининг диаметри 1 см
2
бўлади. Юрак 
ишини баҳолашда юрак учи чўққиси зарбининг жойлашган жойини, кучини 
ва тарқалиши, кенглигини аниқланади. Баландлиги юрак учидаги тўлқинлар 
амплитудаси билан ҳарактерланади: бунда юқори ва паст юрак учи 
чўққиси зарбига бўлинади. Юрак чўққиси зарби кучи, унинг пайпаслаш 
пайтидаги бармоқларга кўрсатиладиган босими билан ўлчанади. Юрак 
чўққиси зарби кучли, ўртача ва кучсиз турларга бўлинади. 
Жадвал
Соғлом болаларда юрак чўққиси зарбининг ёшига қараб 
жойлашиши
Ёши
2 ёшгача
2 дан 7 ёшгача
 
7 - 1 2 ё ш
Юрак чўққиси 
зарбининг
жойлашиши
чап ўмров ўрта 
чизиғидан 1-2 см 
ташқарида
Чап ўмров ўрта 
чизиғидан1см 
ташқарида
Ўмров ўрта 
чизиғида ёки 0.5 см 
ичкарида 
4-чи ковурға оралиғи 
5-чи ковурға оралиғи 

---

310 
Юрак чўққиси зарбининг силжиши юрак ташқарисидаги сабабларга 
ёки юрак ўзгаришига боғлиқ бўлиши мумкин. Диафрагманинг юқори 
жойлашган ҳолатларида (асцит, метеоризмда) ҳам юрак чўққиси зарби 
юқорига силжиши мумкин. Плевра бўшлиқларидан бирортасида босим 
ошиб кетганида (масалан эксудатив плеврит, пневмоторакс ва бошқаларда) 
юрак учи тепкиси қарама қарши (соғ) томонга силжийди. Чап қоринчани 
гипертрофиясида 
ва 
кенгайганида 
(масалан: 
митрал 
клапанини 
етишмаслигида, аорта клапанини етишмаслигида, стенозида) юрак чўққиси 
зарби чапга силжийди. Юрак чўққиси зарбининг чапга силжиши, одатда 
унинг пастга силжиши билан бирга бўлади. Юрак чўққиси зарбининг ўнгга 
силжиши ички органларнинг ойнада акслангандек жой алмашганига 
шубҳаланишга мажбур этади.