Davlatchiligining yuksalishi. Amir temur va temuriylar davlatining ichki hayoti


Amir Temur davlatchilikning bu asoslariga to’qqizinchisini, ya’ni, jamiyat rivoji va



Download 339,34 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/17
Sana25.02.2022
Hajmi339,34 Kb.
#464739
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
10-mavzu(1)

Amir Temur davlatchilikning bu asoslariga to’qqizinchisini, ya’ni, jamiyat rivoji va 
barcha ijtimoiy tabaqalar, manfaatlarini ta’minlashini qo’shdi.
Markaziy hokimiyat tizimida Shayxulislom, qozikalon, qoziyi ahdos (odat bo’yicha hukm 
chiqaruvchi qozi), qozi askar, sadri a’zam (vaqf yerlari, mulklari mutasaddisi), dodxoh 
(shikoyatlarni ko’ruvchi), eshikog’a, saroy vaziri, yasovul (xukmdorning shaxsiy buyrug’ini 
bajaruvchi), qalaqchi (xiroj miqdorini aniqlovchi), muhassil (soliq undiruvchi), tavochi (asosiy 
qo’shinlarni to’plash ishiga mutasaddi amaldor), qorovulbegi, qutvol (qal’abon), muhtasib 
(shariat qoidalari ijrosini, bozor tartiblarini nazorat qiluvchi) va boshqalar bo’lgan. Amir Temur 
davlatni boshqarishda qurultoy va kengashlar o’tkazishga alohida e’tibor qaratgan. Uning 
«...davlat ishlarining to’qqiz ulushini kengash, tadbir va mashvarat, qolgan bir ulushini qilich 
bilan amalga oshirdim», degan so’zlari buning yorqin dalilidir. SHarafuddin Ali Yazdiyning 
yozishicha, Amir Temur tomonidan Qarshi, Samarqand, Qorabog’ va boshqa joylarda 
o’tkazilgan qurultoy va kengashlarda shahzodalar, davlat ma’murlari, harbiy boshliqlar, ulamolar 
va mulkdor zodagonlarning vakillari qatnashgan. Ularda mamlakatning iqtisodiy va siyosiy 
ahvoliga oid masalalar muhokama etilib, qarorlar qabul etilgan va tadbirlar belgilangan. 
Masalan, 1403 yilda Kavkazning Baylaqon shahrida chaqirilgan kengashga olimu fuzalolar taklif 
etilgan. Ulardan mamlakatni boshqarishda, xususan, uning obodonligi yo’lida amalga 
oshiriladigan xayrli ishlar-jamoat binolari va inshootlar qurilishlarida o’z maslahatlari bilan 
ko’mak berishlari so’ralgan. 
Mamlakatning iqtisodiy hayotida dehqonchilik asosiy o’rin tutgan. Shu bois Amir Temur 
va temuriylar dehqonchilikning bosh omili bo’lgan sug’orish ishlariga katta ahamiyat berishgan. 
XIV asrning oxiri-XV asrning 1 - yarmida Movarounnahr va Xurosonda yirik sug’orish 
tarmoqlari qazilib, korizlar, suv omborlari-bandlar va hovuzlar barpo etilib, suv tanqis viloyat va 
vohalar, shahar, qishloklarning suv ta’minoti yaxshilangan. Qo’riq va bo’z yerlar o’zlashtirilib, 
obikor yerlarning maydoni kengaytirilgan. Yangi-yangi qishloqlar, Chorbog’lar va sayilgoh 
bo’stonlar barpo etiladi. Amir Temur Samarqand vohasi, poytaxt va uning tevarak atrofini obod 
etilishiga alohida e’tibor bergan. Obirahmat, Mazdahin, Bozor, Korand va Nahri jadid kabi 
sug’orish tarmoklari orqali obod etilgan qishloqlarning soni 72 taga yetgan. Yangi qishloqlarning 
bir qismi Sharqning mashhur shaharlari: Damashq, Qohira, Bag’dod, Sultoniya va Sheroz 
nomlari bilan ulug’langan. Sohibqiron Xuroson, Eron, Kavkaz va boshqa viloyatlarda ham bir 
qancha yirik sug’orish ishlarini amalga oshirgan. Uning farmoni bilan Murg’ob daryosidan 20 
dan ortiq sug’orish tarmoqlari qazilib, Marv vohasi qayta obod etilgan. 1401 yil Kavkazning 
Baylaqon mavzeida Arake daryosidan chiqarilgan Barlos kanali zamonasining yirik irrigatsiya 
inshootlaridan biri bo’lgan. Kanalning uzunligi 10 farsax (60-70 km) bo’lib, kemalar qatnay 
olgan. 



Shohrux va Ulug’bek hukmronligi davrida ham sug’orish ishlari yanada kengaygan. 
Dashtlarga suv chiqarilib, bo’z yerlar o’zlashtirilgan. Xususiy sohibkorlar esa, hatto bir–ikki yil 
davomida soliq va to’lovlardan ozod etilgan. Bu davrda Temuriylar Samarqand, Qashqadaryo, 
Marv vohalari, Tus vodiysi va Xirotda yirik sug’orish inshootlari barpo etilib, dehqonchilik 
maydonlarining suv ta’minotini tubdan yaxshilashgan. Amir Temur va temuriylar davrida 
mulkchilik munosabatlari yanada takomillashgan. Mulkning,asosan, 4 shakli: 

Download 339,34 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish