ishda, shaxsiy hayotda kuzatiladi. Har kuni bir xil ishni qayta-qayta bajarish
natijasida odam monotoniya holatiga tushib qoladi. Bu holat insonda zerikish,
loqaydlik, hayotga nisbatan qiziqishni kamaytiradi, tashqi qiyofasida g’amginlik,
nimadandir norozilik alomatlari kuzatiladi. Buning natijasida shaxsda iroda,
fikrlash qobiliyati sustlashadi, maqsadga yetish uchun harakat kamayadi. Shaxsda
miyaning tormozlanish natijasida tevarak – atrofdan kelayotgan ongsiz signallarni
Monotoniyaga chalingan shaxslar ustidan kuzatuv olib borilganda alaxsirash,
gallyutsinatsiyalar, xuddi xayolida nimanidir suzib ketayotgandek bo’ladi,
odam o’zi bilan o’zi muloqot qiladigan holatga tushib qoladi. Uzoq vaqtda
yolg’izlikda qolgan inson haqiqiy nevroz kasalligiga chalinishi mumkin. Mana
shu holatga tushgan shaxslarni 3 guruhga bo’linadi:
Birinchi guruh: 18-28 yoshgacha bo’lgan yoshlarda bu holat quyidagi holat
bilan kuzatiladi (oilasidan yiroqda bo’lish, masalan, boshqa shaharga ishga borishi
yoki o’qishga, sevgilisidan ajralish).
Ikkinchi guruhga 29-38 yosh va uchinchi guruhga 39-55 yoshda bo’lganlarda
krizis holat kuzatiladi. Masalan, oilasidan, yaqin odamidan ajralish (o’lim).
Bunday holatda inson o’zini tushkunlikka tushib qolishi, ya’ni hayotda hech
kimga kerakmasdek, yurak siqilishi, chorasiz, kelajakka ishonchsiz bo’lib qoladi.
Tunggi psixika
bu – mujassamlangan hodisalardan biri bo’lib, u kech uyqu
vaqtida kuzatiladi. Kunduzi bo’lib o’tgan voqea-hodisalar tunda yolg’izlik paytida
qaytadan ko’z o’ngida ifodalanadi. Masalan, kechqurun yolg’izlik hissi
kuchayadi, inson o’z xayollari bilan yolg’iz qoladi, baozida qo’rquv obrazlari
bilan. Qorong’ulik insonda xavotirlikni yuzaga keltiradi, real holatni o’zgartiradi,
u sirli bo’lishi mumkin, bunda odam o’zini kuchsiz, yolg’iz, atrofdagilar uni
tushunmasligini sezadi. Tunggi psixika ko’proq nevroz, yurak yoki boshqa
kasalliklarga chalingan odamlarda muammolarni yuzaga chiqaradi.
Zerikish
holati – tashqi qiyofasi monotoniya holatiga o’xshab ketadi.
Zerikish ishdagi ishimizning mazmuni yo’qolgan paytida paydo bo’ladi. Hozirgi
zamonamizda zerikish odamlar orasida juda ham keng tarqalib ketdi. Masalan,
oxirgi vaqtlarda har xil udumlarni yo’qolib ketishi hayotimizni zerikarli tarzda olib
borishga majbur qilmoqda. Yoki bo’lmasa bu narsa ko’proq nafaqaga chiqqan
insonlarda kuzatiladi, chunki ular o’z hayotlari davomida jamoa ichida ishlab ko’p
narsani ko’rgan edilar. Zerikish ishga bo’lgan maqsadni yo’qotadi yoki keng
tarzda hayotga intilishni pasytiradi. Ishga borish, kechki ovqat, uy yumushlari,
uyqu kabi va haftalarni shu bir xil tarzda o’tishi insonni zerikishga olib keladi.
Lekin zerikishning foydali taraflari ham bor u inson ongini xarakatga olib keladi.
Masalan, insonda “nega?” degan savol tug’ilib o’z savoliga asta-sekin ongi ostida
javoblar izlay boshlaydi va shu holatdan chiqib ketish yo’lini topa oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: