Vujud ruhning amriga moyildir
Abu Ali ibn Sino)
1.
Stress tushunchasi.
Bugungi ozgaruvchan dunyoda kishilarni tezda
o’zgaruvchan harakat qilish zarurati, fan – texnika va axborotlar asrida
informatsiyalarni haddan oshiq ko’payib ketishi, ehtiyojlarning haddan ortiq oshib
ketishi, shaxslaaro munosabatlarda yuzaga kelayotgan ko’plab negativ kabi
holatlar kishilar o’rtasida psixoemotsional zo’riqishlarning vujudga kelishiga
sabab bo’layotganligi hech kimga sir emaski, ular stress omillariga aylangan. Shu
sababli, bugungi kunda, tashkilotni rivojlantirish bilan bog'liq masalalar, mijoz
bilan samarali muloqot ko'nikmalariga ega xodimlarni tayyorlash bilan bir
qatorda, trening ishtirokchilari: “Qanday qilib ishdagi stressdan qutilish kerak?
Dam olish kunlari va ish haftasidagi stressni qanday engillashtirish mumkin? Ishda
va uyda stress o'tkazgichlarga qanday qarshi turish kerak? Sog'liqni qanday
yaxshilash mumkin? Qanday qilib hayotni to'liq va shaxsni uyg'un holga keltirish
mumkin? ” kabi savollar ko’plab tug’ilmoqda.
Zamonaviy psixologiyada trening deganda "shaxsning kasbiy va shaxsiy
xususiyatini uyg'unlashtirish maqsadida shaxs, guruh va tashkilotning psixologik
hodisalarida sun’iy o'zgarishning ko'p funktsional usuli" tushuniladi. Huddi
shunday stresslar bilan bog’liq: oilaviy munosabatlarda, tashkilotlarda ish bilan
bog’liq stresslarni oldini olish maqsadida, stressga chidamlilikni oshirish, ya'ni
stressli ta'sirlarga dosh bera olish qobiliyatini faollashtirish kabi
muammolarning yechimini topishda stressga qarshi treninglar tashkil qilib
kelinmoqda.
Stress o’zi nima ekanligi, uni keltirib chiqaruvchi ob’ektiv va sub’ektiv
omillarini tahlilini o’rganib, keyingina trening mashg’ulotlarini tashkil qilish
samarali natijani beradi.
Kishi idrok etish, xotirlash, xayol surish va fikrlash jarayonlarida faqat
voqelikni bilib qolmay, balki shu bilan birga, hayotdagi u yoki bu narsalarga,
qanday bo'lmasin, munosabat bildiradi, unda bularga nisbatan u yoki bu tarzda his-
tuyg'u paydo bo'ladi.
Avvalo stressning nimaligi, u qanday vaziyatlarda yuzaga kelishligi
to’g’risida psixologiya sohasida ko’plab ta’riflar keltirilgan. Jumladan, professor
A.
G’.G‘ozievning “Umumiy psixologiya” kitobida yozilishicha, stress-og‘ir
jismoniy va murakkab aqliy yuklamalar, ishlarning me‘yoridan oshib, ketib xavfli
vaziyatlar tug‘ilganida, zaruriy chora-tadbirlarni zudlik bilan topishga intilganda
vujudga keladigan hissiy zo‘riqishlar sifatida ko‘rsatiladi.( E. G’.G‘ozievning
“Umumiy psixologiya” 2008) Mana shunday sharoitlar va vaziyatlarning
barchasini biron bir emotsiya turi ro’yobga chiqaradi. Stress emotsional holatining
paydo bo’lishi hamda kechishining psixologik xususiyatlarini aniqlash nafaqat
uchuvchilar, kosmonavtlar, dispetcherlar (inglizcha dispatcher ishlab chiqarishni
muvofiqlashtiruvchi ma’nosini anglatadi) uchun, balki sudyalar, korxona rahbari,
ta’lim tizimi xodimlari uchun alohida ijtimoiy psixologik ahamiyat kasb etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |