Теодор Драйзер, «Америка фожиаси». Ғафур Ғулом номи

(Ҳув ана, тепалик этагида кўзга чалинаётган 
дарахтзорга қараб бешта қуш учиб кетяпти...)

---

98
Теодор Драйзер
Фақат кўлда сайр этиш учун, бир кунга, етмиш 
миль йўл босиб, Утикадан нақ Катта мушгирга бо-
риб келиш шарт эмас, албатта. Бу Робертага ҳам, 
бошқа ҳар қандай кишига ҳам эриш туюлади. Бу 
ҳатто унда шубҳа туғдириши ҳам мумкин. Балки, 
яхшиси, ҳали у бари бир шляпа сотиб олиш учун 
Утикада бир оз вақтга Робертани ёлғиз қолдириш-
га мажбур бўлади, биринчи кечани худди шу Ути-
када, қайсидир оддийгина, арзон-гаров меҳмон-
хонада ўтказишгани маъқул кўриняпти, у шундан 
кейин Ўтлоқзор кўлига боришни таклиф қилса ҳам 
бўлади. У ердан эса эртасига эрталаб Катта муш-
гир кўлига қараб жўнашади. Клайд Катта мушгир 
чиройлироқ... ёки Учинчи миль Кўрфазига (аслида 
у оддийгина бир қишлоқ) борамиз, ўша ерда ни-
коҳдан ўтиб, йўл-йўлакай томоша қилиш учун Кат-
та мушгирга ҳам бир бош суқиб ўтамиз, дейиши 
мумкин. У, сенга кўлни кўрсатмоқчиман, сўнгра 
сени ва ўзимни бир-икки расмга туширмоқчиман, 
деб айтади. У аппаратни аслида шу мақсадда... 
кейинчалик Сондрани ҳам расмга тушириш учун 
атайлаб олган.
Қанчалик қора ният бу!
(Ана, ям-яшил адир ён бағрида тўққизта оқ ва 
қора сигир ўтлаб юрибди!)
Жомадонининг сиртига аппарат оёғи ва ғилоф-
ли теннис ракеткасини боғлаб олишганини кўриб 
йўловчилар, агар борди-ю икковлари изсиз йўқо-
лишган тақдирда ҳам... у билан Робертани олис бир 
ердан келаётган ўткинчи саёҳатчилар бўлишса ке-
рак, деб ўйлашади... хўш, нима бўпти, улар чиндан 
ҳам бу ерлик эмас-ку... Ахир, йўл кўрсатувчи ҳам 
айтмаганмиди, бу кўлнинг чуқурлиги Пасс кўлига 
ўхшаб етмиш беш фут келади, деб? Ҳа, ростдан Ро-
бертанинг жомадони-чи... уни нима қилиш керак? 
Шу пайтгача бу нарса сира хаёлига келмаган экан.

---

99
Америка фожиаси
(Ана, учта автомобиль поезд билан баб-бара-
вар тезликда ғизиллаб боряпти.)
Шундай қилиб, улар Ўтлоқзор кўлида тунаб 
чиқишади-да, кейин яна йўлга тушишади. Клайд 
Робертага: Кулранг кўлдаги Учинчи миль Кўрфа-
зида таниш бир руҳоний бор, ўша ерда никоҳдан 
ўтамиз, деб айтади; у Робертани Қуролсоз бека-
тида жомадонини қолдириб кетишга кўндиради, 
у ердан Катта яйловга улар автобусда жўнашади, 
– ўзининг жомадонини эса бирга олиб кетади. У 
биринчи дуч келган кишигаёқ, масалан, қайиқчи-
гами ёки автобус ҳайдовчисигами, жомадонимда 
фотография аппаратим бор, дейди гўё бепарво 
оҳангда ва бу ерда чиройли жойлар кўпми, деб 
сўраб ҳам қўяди. Ёки жомадонга нонуштаси солин-
ган бўлади. Ҳойнаҳой, шу фикр дурустга ўхшайди: 
у нонуштасини ола кетса, бу билан Робертани ҳам, 
ҳайдовчининг ҳам кўзини бўяган бўлади. Бунга 
аслида унча-мунча одамнинг ақли етавермайди, 
шундай эмасми? Кўлга борганда аппаратини жо-
мадонига солиб оладиганлар сон мингта-ку. Нима 
бўлганда ҳам у жомадонини, албатта, ўзи билан 
бирга олиб кетиши зарур. Акс ҳолда шунча режа-
дан оролга сузиб бориб, у ердан ўрмон оралаб жа-
нубга қараб кетишдан нима фойда, хўш?
(Қанчалик ярамас, даҳшатли режа! Наҳотки, у 
шуни амалга ouiupca?)
Лекин Катта мушгир кўлидаги анави қуш жуда 
ҳам ғалати қичқирган эди-я! Клайд ўша овозни 
яна қайта эшитмагани ёки ўша йўл кўрсатувчига 
дуч келмагани маъқул: йўл кўрсатувчи уни дарров 
таниб қолиши мумкин. Тўғри, Клайд у билан бир 
оғиз ҳам гаплашмаган, фақат ойнадан қараганини 
айтмаса... ҳатто автомобилдан тушмаган ҳам эди, 
эс-эс эслашига қараганда, йўл кўрсатувчи унга 
ҳатто бирон марта қайрилиб ҳам қарамаган эди, 
машинадан чиқиб уни сўроққа тутган Грэнт Крэн-

---

100
Теодор Драйзер
стон ва Харлей Бэгот билан гаплашган эди нуқул. 
Мабодо ўша одам ўша ерда бўлса ва уни таниб 
қолса-чи? Э-э, бундай бўлмас-ов, ахир, у Клайд-
ни тузукроқ кўрмагану? Йўқ, ҳойнаҳой, у одам 
Клайдни эслай олмайди, эҳтимол, Катта мушгирда 
у мутлақо йўқдир... Лекин нима учун Клайднинг 
қўллари-ю, юзлари доим муздай, жиқ-жиқ терга 
ботиб, тиззалари қалтирагани-қалтираган?