K I m y o ki my oga oi d atama lar etimilo gi ya si

Toriy    
1828-yilda  mashhur  shved  kimyogari  Yens  Yakob  Berseliusga  Norvegiyadan  noyob 
bir mineral keltirib berishadi. Olim ushbu mineralni tadqiq qilar ekan, uning tarkibida ilgari 
fanga  ma’lum  bo‘lmagan  yangi  kimyoviy  element  mavjudligini  aniqlagan.  Berselius  ushbu 
yangi  kashf  etilgan  elementni,  Skandinaviya  xalqlarining  afsonalarida  qayd  etiladigan 
momaqaldiroq  ma’budi  Tor  sharfiga  shunday  nomlagan.  Qizig‘i  shundaki,  Berselius  aynan 
ushbu  nomni  ancha  avvalroq,  aniqrog‘i,  1815-yilda  ham  bir  moddaga  bergan  edi.  O‘shanda 
ham  u  Shvetsiya  hududidan  topilgan  noyob  bir  mineral  tarkibidan  noma’lum  bir  moddani 
«kashf  qilgan»  edi.  Bu  o‘rinda  ham  bekorga  qo‘shtirnoq  ishlatilmadi.  Chunki,  o‘shanda 
Berseliusning o‘zi garchi yangi kimyoviy element kashf etdim deb o‘ylagan bo‘lsa-da, aslida 
u ittriy fosfatini ajratib olgan edi. Lekin, naq 10 yil mobaynida bu narsani hech kim bilmagan 
va «kashfiyot» aslida ittriy fosfati ekani faqat 1825-yilga kelib ma’lum bo‘lgan.  
Norvegiyadan  keltirilgan  va  haqiqatan  ham  yangi  element  ochilishiga  sabab  bo‘lgan 
mineralni esa, undan kashf qilingan element nomi bilan bog‘lab «torit» deb atay boshlashgan. 
Toriy  –  radioaktiv  element.  Uning  yarim  yemirilish  davri  14  milliard  yilni  tashkil  etadi. 
Toriyning ham radioaktiv parchalanishining yakuniy mahsuloti 
qo‘rg‘oshin
 bo‘ladi. tarkibida 
toriy  tutuvchi  mineraldagi  qo‘rg‘oshin  miqdorini  aniqlash  orqali,  o‘sha  mineralning  ham 
yoshini  hisoblash  mumkin.  Shu  usulda  yoshi  aniqlangan  eng  «keksa»  minerallardan  biri 
AQSHning  Virjiniya  shtati  hududidan  topilgan  bo‘lib,  uning  yoshi  1,2  milliard  yil  deb 
baholangan.