Б. Ш. Ризаев,Б. Б. Хасанов муҳандислик геологияси

Муҳандислик – геологик районлаштириш. Муҳандислик – геологик районлаштириш
шароитларга қараб, территорияларни қисмларга (регионал областлар, районлар ва бошқаларга)
ажратиш мумкин. Махсус хариталар қурилишнинг конкрет турларига ёки иншоотларига нисбатан
тузилади. Улар қурилиш территориясининг муҳандислик-геологик шароитини баҳолаш ва
муҳандислик - геологик ҳодисаларни олдиндан айтиш учун зарур.
Муҳандислик – геологик хариталар масштаби улардан кўзда тутилган мақсадга боғлиқдир.
1) умумий (ёки схематик) муҳандислик - геологик харита катта жойлар учун тузилиб, масштаби
1:500000 ва ундан майда бўлади. Бундай жойларнинг муҳандислик - геологик шароити умуман
берилади. Бундай хариталар республика ерларини планлаштиришда тузилади;
2) ўртача муҳандислик - геологик харита масштаби 1:200000 дан то 1:100000 гача алоҳида
гидротехникавий иншоотлар, саноат корхоналари, аҳоли пунктлари қурилишини лойиҳалашда
боғлашга асосланган;
3) йирик (1:10000 ва ундан катта) масштабли хариталардан шаҳар территориясидаги
қурилишда, конкрет саноат объектлари қурилишини лойиҳалашда фойдаланилади.
9.8 Муҳандислик геологик ҳисобот
Муҳандислик – геологик ҳисобот муҳандислик - геологик қидирув ишлари ҳисоботидир.
Ҳисобот мазмуни ва ҳажми лойиҳалаш босқичига боғлиқ бўлади. Ҳисобот тўртта қисмдан; умумий,
махсус, графика қисмидан ва муҳандислик - геологик қисқача ёзма баёнотидан иборат бўлади.
Ҳисобот мазмуни ва ҳажми лойиҳалаш босқичига боғлиқ бўлади.
Ҳисоботнинг умумий қисмида тадқиқотларнинг мақсадлари, вазифалари, таркиби, бажарилган
ишларнинг ҳажми ва характеристикаси, иштирок этган шахслар, текширув райони жойлашган ер ва
бажарилган иш вақти кўрсатилади. Ҳисоботнинг биринчи бобида қурилиш майдонининг
физикавий географик шароитларини тушунтирув ёзувлари бериб ўтилади. Иккинчи бобида уни
геологик ва муҳандислик – геологик нуқтаи назардан ўрганилганлиги, геологик тузилишининг
характеристикаси, тектоникаси, гидрогеологик шароити, физикавий - геологик жараёнлар содир
бўлишлиги ёритилган бўлишлиги лозим.
Ҳисоботнинг махсус қисмида қурилиш майдонининг конкрет участкасининг муҳандислик -
геологик характеристикаси, бу участкадаги грунтларнинг физикавий - механик хусусиятлари,
мазкур қурилишга тадбиқ қилинадиган мустаҳкамлик хусусиятлари, геодинамик жараёнларни

---

бинонинг қурилиши ва эксплуатациясига таъсири, бу жараёнларни олдини олишга қаратилган
тадбирларни тавсияномаси кўрсатилади.
Ҳисоботнинг мустақил қисми чизма ва баъзан жадвал материалларидан ташкил топади.
Ҳисоботнинг чизма қисми турли хариталар, геологик –гидрогеологик қирқимлар, колонкалар ва
бошқалардан иборатдир. Матнли қисмда ўтказилган дала ва лаборатория материалларининг турли
жадвал кўриниши, ер ости сувлари ва геодинамик жараёнларнинг кузатувларини, грунтнинг
мустаҳкамлик хоссалари ҳисоботлари жадваллари келтирилади.
Ҳисобот хулоса билан тугайди ва фойдаланилган адабиёт ва материаллар кўрсатилади.