Молия бозори kitob

Ж) ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАРНИНГ БИРЖАДАН ТАШҚАРИ САВДОСИ 
ТАШКИЛОТЧИСИ ФАОЛИЯТИ 
1998 йил 31 июлда “Ўзбекистон Республикаси қимматли қоғозлар бозорида ҳисоб-китоб-
клиринг ташкилотлари тўғрисида муваққат низом” қабул қилинди. Низомга асосан хусусий 
"
Молия ва сугурта хизматлари" кафедраси
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

82 
шахсларга қимматли қоғозларни катта туркумларини сотиш ва сотиб олиш имконини берувчи 
“Элсис-Савдо” биржадан ташқари савдолар электрон тизими, ҳамда “Элсис-Клиринг” ҳисоб-
китоб-клиринг палатаси фаолият кўрсата бошлади. Баъзи сабабларга кўра “Элсис-Савдо” 
биржадан ташқари савдолар электрон тизими фаолияти 2003 йилда ёпилди ва у 2006 йилдан 
бошлаб ўз фаолиятини яна бошлади. 
Ўзбекистон Респуликасида “Қимматли қоғозлар бозори тўғрисида”ги қонунини қабул 
қилиниши биржадан ташқари савдоларга ҳуқуқий замин яратиб берди.
Инвесторларга воситачиларни жалб этмай туриб савдода иштирок этиш имкониятини 
берувчи, қимматли қоғозлар савдосини ташкил этиш бўйича фаолиятни буюртмалар қабул 
қилиш пунктларидан, махсус компьютер савдо тизимларидан фойдаланган ҳолда амалга 
оширувчи юридик шахс (ўз қимматли қоғозларини биржадан ташқари савдони ташкил этиш 
орқали мустақил равишда реализация қилувчи қимматли қоғозлар мулкдори ёки қимматли 
қоғозларга бўлган мулк ҳуқуқи эгаси бундан мустасно) қимматли қоғозларнинг биржадан 
ташқари савдоси ташкилотчисидир. 
Қимматли қоғозларнинг биржадан ташқари савдоси ташкилотчиси фаолиятини амалга 
ошириш тартиби қонун ҳужжатларида белгиланади.
Қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси қимматли қоғозлар бозорида 
ўзи амалга ошираётган барча операциялар ва битимлар ҳисобини юритади, уларни ҳисобга 
олишга доир ҳужжатларнинг қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда сақланишини 
таъминлайди.
Қимматли қоғозлар бозори профессионал иштирокчиси ва унинг мижози муносабатлари 
қонун ҳужжатлари ҳамда шартнома билан тартибга солинади.
Мижозлар ҳисобидан битимлар тузиш мижозлар билан тузилган шартномалар асосида 
фақат брокерлар ва инвестиция активларини ишончли бошқарувчилар томонидан амалга 
оширилиши мумкин.
Таянч иборалар: Эмитентлар, сармоядорлар, инвестиция муассасалари, брокерлар, 
дилерлар, дилерлик бозори, ХИФлар, депозитарий, клиринг, ҳисоб-китоб клиринг ташкилоти,
трансфер-агент, қимматли қоғозларнинг биржадан ташқари савдоси ташкилотчиси.