4
КИРИШ
Ўзбекистон Республикасининг бозор иқтисодиётига босқичма-босқич
кириб бориши
қимматли қоғозлар бозори масалаларини урганиш хамда уларни махсус фан сифатида
расмийлаштириш муаммоларини алохида касб этди. Шу мақсадда
бир неча йиллар давомида
мазкур соҳада олий таълим даражасида мутахассисликларни тайёрлаш бошланди ва иқтисодиёт
таълим соҳасидаги барча бакалавриат йуналишлари учун фан сифатида киритилди.
Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан 2006
йилнинг 18 июлида фаннинг янги дастури тасдиқланди. Бу дастур олдинги дастурлардан тубдан
фарқ қилади ва ўқув жараёнини янгича тузишни тақозо этади.
Ҳозирги даврда “ Молия бозори ва қимматли қоғозлар “ фанини ўрганиш “ Қимматли
қоғозлар бозори туғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг қонуни ( 2008йил 22 июл )
асосида ташкил этилиши керак. Мазкур қонуннинг асосий мақсади –қимматли қоғозлар бозори
сохасидаги муносабаларни тартибга солувчи амалдаги қонунларнинг бирхиллаштиришдан,
уларни халқаро андозаларига яқинлаштиришдан, шунингдек
хорижий молия бозорларига
интеграциялашиш учун зарур шароитларни яратиш йўли билан мамлакатимиз қимматли
қоғозлар бозорининг жадал ва жушкин ривожланишини таминлашдан иборат.
“Қимматли қоғозлар бозори тўғрисида”ги қонунни ҳаётга тадбиқ қилиш борасида
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2008 йил 28 июлда 160-сонли “Қимматли
қоғозлар бозорини инфратузилмасини ривожлантиришга оид қўшимча
чора-тадбирлар
тўғрисида” қарори қабул қилинди. Қарорда қимматли қоғозлар бозори инфратузилмасини янада
ривожлантириш, унинг субъектларини институционал жиҳатдан мустаҳкамлаш, қимматли
қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари фаолиятига замонавий ахборот
технологияларини жорий этиш ҳамда уларнинг фаолиятини
тартибга солиш тизимини
такомиллаштириш борасида бир қатор чора-тадбирларни амалга ошириш кўзда тутилган.
Мазкур ҳужжатда 2011 йилдан бошлаб молиявий-иқтисодий ва ҳуқуқшунослик
ихтисосликлари бўйича мутахассисларни тайёрловчи барча олий ўқув юртларининг ўқув
дастурларида қимматли қоғозлар ва корпоратив бошқарув бўлимларни тадбиқ қилиш кўзда
тутилган.
Бу эса молиявий тизимни айнан шу соҳасида мутахассисликлар тайёрлашга, кўпроқ
малакали кадрлар билан таъминлашга эътиборни янада кучайтиради.
Шуни ҳисобга олган ҳолда муаллиф томонидан 2007йилда чоп этилган ”Молия бозори
ва қимматли қоғозлар” фанидан маърузалар матни қайта ишланди ва талабаларга ўқув
қулланмаси сифатида тавсия этилади.
Эркин
иктисодиёт
шароитида
молиявий
муносабатларни
амалга
ошириш
механизмларидан бири очиқ молия бозори ҳисобланади. Шунинг учун ҳам «Молия бозори ва
қимматли қоғозлар» фанининг ўқитишдан мақсад талабаларга молия бозори ва қимматли
қоғозлар соҳасидаги фаолиятнинг умумийлаштирилган назарий, методологик ва амалий билим
ва куникмаларни бериш ҳисобланади.
Шунинг учун хам ушбу маъруза матнлари Давлат таълим стандартлари талабларидан
келиб чиққан ҳолда тайёрланган ва талабаларга молия бозори хамда қимматли қоғозлар
бозорини урганувчи мутахассислар учун мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва
хусусийлаштириш жараёнида молия бозорининг ҳолати, қимматли қоғозлар
бозорини
шаклланиши хақида, қимматли қоғозлар бозорининг иқтисодиётдаги ўрни, айниқса Ўзбекистон
Республикасида қимматли қоғозлар бозорини шаклланишидаги ўзига хос хусусиятлари
масалаларига, Республикада фонд бозорининг шаклланиши ва биржа фаолиятига бағишланган.
Ўзбекистон Республикасида қимматли қоғозлар бозорининг хозирги босқичида шаклланаётган
назариясига қимматли қоғозлар бозорини бошқарувчи ва тартибга солувчи асосий қонунлар
хамда меъёрий хужжатларни ёритишга, улардан фойдаланишга алохида эътибор берилган.
Биринчи бор молия бозори ва қимматли қоғозлар бозорида
хатарларини олдини олиш
масалалари ёритилган. Маъруза матнларини тайёрлашда Республика Президенти И.А.
Каримовнинг асарлари, маъруза ва нутқлари методологик асос қилиб олинган. Сўнгги йилларда
"
Молия ва сугурта хизматлари" кафедраси
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
5
Республикада ва чет эл мамлакатларида чоп этилган бир қатор дарсликлардан фойдаланилган.
Шу жумладан: Бутиков И. «Қимматли қоғозлар бозори» Т. Консаудитинформ- 2001й.,
Шохаъзамий Ш. «Рынки: финансовые и ценных бумаг» Т. 2003й. “Финансовый ринок и ценные
бумаги”Т.ТФИ-2005г. Галанов В. ва бошқалар «Рынок ценных бумаг» М. «Финансы и
статистика» 2004, «Биржевое дело» М. «Финансы и статистика» 2003, Ричард Дж. Тюлз, Эдвард
С. Бредли, Тед М. Тюлз «Фондовый рынок» Университетский учебник 6-е издание «Инфра-М»
1997, Зви Боди, Роберт К. Мертон «Финансы» издательский дом «Вилямс» М. 2003, Уилям Ф.
Шарп, Гордон Дж. Александер, Джеффри В. Бейли «Инвестиции» Университетский учебник
«Инфра-М» 2003. Ушбу адабиётлар талабалар учун фанни чуқур
урганишда асосий манбаа
сифатида тавсия этилади.
Фойдаланишда қулай бўлиши учун хар бир маъруза матнининг охирида кўриб
чиқилаётган мавзуга талуқли таянч иборалари, меъёрий
хужжатлар, адабиётлар рўйхати
берилган.
Талабаларга енгиллик яратиш мақсадида иловада қимматли қиғизлар ва фонд биржаси
борасида Республикада қабул қилинган асосий қонунлар хавола қилинган.
