П1нинен лекция топламы Н5кис -w00u Тема q. Экология 81м оны4 3ыс3аша тарийхы. Экологиялы3 маш3алалар 81м оларды шеш №орша2ан орталы3ты 3ор2а7ды4 8у3у3ый тийкарлары

e. Су7ды патасланы7дан са3ла7 илажлары
Су7 ресурсларыны4 патасланы7ы 81р 3ыйлы органикалы3, орг. Емес, механикалы3, бактериологик 8.т.б ас3а затлар т1сиринде су7ды4 физикалы3 31сийетлери (ре4и, тыны3лы2ы, д1ми, ийиси, температурасы) 81м химиялы3 3урамыны4 5згери7ине т6синемиз.
Су7ды патасла7шы дереклерди4 е4 к5п б5леги санаат 5ндириси тара7ларынан пайда бол2ан 81м коммунал хызмети хожалы3 шы2ынды а3аба су7лар болып есапланады. Санаат тара7ларынан пайда бол2ан шы2ынды су7ларды4 3урамында кислоталар, орг. Бирикпелер, аммиак, мыс, сынап мышьяк 81м т.б. з181рли затлар ушырасады 81м олар таза а2ын су7ларды патасла7ы м6мкин. Целлюлоза -3а2аз санааты объектлеринен шы33ан а3аба су7лар, су7ды патаслап, о2ан жа2ымсыз ийис, 81м д1м береди улы7ма су7ды4 физикалы3 31сийети 5згереди. М1селен, q л нефть су7ды патаслайды.
Су7 ресурсларын автотраспортта, су7 81м темир жол транспортында пайдалан2ан су7ларда, шар7ашылы3та, пайдалан2ан су7лар, а7ыл-хожалы2ында пайдалан2ан су7ларды4 3алды3лары патаслайды. Сондай-а3 металлургия, химия заводлары ыссылы3 81м атом электр станцияларыны4 шы2ынды су7лары патаслайды. Сондай-а3 су7 3орданыны4 радиактив затлар т1сиринде патасланы7ы менен тиршилик ушын, 1сиресе адам организмине ж6д1 жаман т1сир етеди. Су7 3орларыны4 3урамында органикалы3 затлар к5бейип кетсе зиянлы бактерияларды4 пайда болы7ына 3олайлы жа2дай пайда болады.
Улы7ма ал2анда су7 ресурсларыны4 санаат, коммунал хызмети, а7ыл-хожалы3, ден-са7лы3 81м бас3а тара7лардан шы33ан тасланды патас су7лар менен дарья су7ларыны4 з181рли затлар, органикалы3 бирикпелер, бактериялар, нефть продуктлары 8.т.бас3алар менен патасланы7ы н1тийжесинде олар пайдаланы72а жарамсыз болып 3алма3ты.Су7ды патасланы7дан са3ла7 жоллары
№ала 81м а7ыллы3-елатлы3 пунктлери ж1неде санаат орайларын жа3сы су7 менен т1мийнле7 менен бир 3атарда олардан пайда бол2ан шы2ынды су7лар му2дарыда к5бейеди. Бул шы2ынды су7лар коммунал-хожалы2ында, халы33а турмыс к5рсети7 тара7ында сондай-а3 6лкен санаат к1рханаларында ж1неде а7ыл-хожалы3 5ндирисинде пайда болма3та. *1зирги к6нде дарьялар табий2ый дренаж ролин ат3ары7 менен бир 3атарда коллектор хызметинде ат3арып атыр. Айырым 3ала, район орайдароында патас шы2ынды су7лар канализация ар3алы су7 3орлары бар жерлерге а2ызылма3та. Н1тийжесинде бул жа2дайлар санитариялы3 жа2дайларды т5менлетип 3оймастан су7 объектлерини4 сапасын т6сирип хай7анат 81м бас3а да тири жан7арларды4 5мирине 317ип ту7дырады. Тийкарынан тасланды шы2ынды су7ларды 6ш т6рлег б5ли7ге болады.
Хожалы3-турмысы ушын санаат 81м а7ыл-хожалы2ы су7лары. Су7ды4 сапасы су7 31сийетине 81м составына байланыслы. болады. Су7ды4 31сийети 81м 3урамы нормативте к5рсетилген жа2дайлардан асып кети7и керек. Ал зыянлы затлар концентрациясы су7 3орларында рухсат етилген шеклерден (ПДК)-РЕШМ-нен асып кетпе7и керек.
Санаат тасланды су7лары 5ндирис характерине 5ндирис характерине байланылы 81р 3ыйлы химиялы3 слстав3а ийе болады. Санаатты к5п су7ды талап етету2ын ша3апшалар булар нефть 3айтатикле7ши металлургия. Химия 81м та2ы бас3а тасланды су7лар му2дары айырым 5ндирис орынларынан Дарья болып а2ады де7ге болады. Орта Азияны4 6лкен дарьялары АМу-Дарья 81м Сырдарьялар со42ы жыллары ж6д1 к5п д1режеде патаслан2ан. Буны4 баслы себеби дарья2а коллектор жренаж су7ларын а2ызы7дан келип шы3па3та.
Су7 ресурларын патасланы7дан са3ла7да 81м оны 3айта тикле7 ушын т5мендеги илажлар ислени7и керек болады.
-Барлы3 м1млекетлер таза а2ын су7ды4 сапасын я2ный з1лел бери7ши затларды4 нормада2ы максимум концентрациясын ислеп шы2ы7ы 81м оны4 орынланы7ына итибар бери7и керек.
-Су7 ресурсларыны4 сыпаты т5менлеп кети7ден са3оаны7 ушын, санаат карханаларында алды42ы технологияларды 3оллап, патас а3аба су7лар му2дарын азайты72а ериси7. Буны4 ушын санаат карханалырында су7дан пайдаланы7ды4 атланба цикли системасын ендири7 керек.
-Патас су7ды шы2арату2ын карханаоарды4 3апталында су7ларды тазала7шы жацларды 3уры7 81м тазала7 усылларын жетилистирип бары7 керек. Су7дан пайдаланы7ды4 илимге тийкарлан2ан нормаларынислеп шы2ы7, 3айтадан пайдаланы7 8.т.б.
-су7 ресурссларына пайдаланы7да, таза са3оа7да а7ыл-хожалы2ы жумысларына 6лкен итибар бери7 керек (5гинлер, химикатлар 8.т.б).