П1нинен лекция топламы Н5кис -w00u Тема q. Экология 81м оны4 3ыс3аша тарийхы. Экологиялы3 маш3алалар 81м оларды шеш №орша2ан орталы3ты 3ор2а7ды4 8у3у3ый тийкарлары

Тема t. Гидросфераны 3ор2а7
Реже` q. Су7 81м оны4 18мийети, табиатда айланы7ы
w. Су7 ресурсларынан пайдаланы7 81м су7ды4 патасланы7 дереклери.
e. Су7ды патасланы7дан са3ла7 илажлары
т.с. су7, организм, тиршилик, орталы3, санаат, аптасоа7шы затлар 8.т.б.


Су7 81м оны4 18мийети, табиатда айланы7ы
Планетамызда2ы барлы3 тири жанлар ушын су7 е4 бийба8а байлы3 болып есапланады. Экологияда су7 орталы2ында жаса7шы организмлер гидробионтлар делинеди. Су7 3атламында тар3ал2ан организмлер планкитон экологиялы3 группа2а биригип, т6бинде жаса7шылар бентос экологиялы3 группасын пайда етеди.
Су7 биосфераны4 барлы3 3урам б5леклеринде ушырасады.
Су7 3орларынан бас3а топыра3, 8а7а 81м барлы3 тири организмлерди4 i0-o0F биомассасын 3урайды. Су7 жер бетине жа7ын-3ар т6ринде т6сип, атомсфера2а тийкарынан 5симликлерди4 су7ларды пу7ландыры7ы 81м океан те4из бетинен пу7лан2ан т6ринде 5теди 81м т.б. 3убылыслар.
*ал3 хожалы2ыны4 т6рли тара7ларында, 5симликлер, а7ыл-хожалы2ы егинлери улы7ма адамлар ушын керекли а2ын су7ды4 му2дары ж6д1 шекленген 81м гидросферада2ы барлы3 су7ды4 y0Fин 3урайды. Су7 к6нделиу турмысымызды4 барлы3 тара7ларында пайдаланылады. Су7 географиялы3 3абатда2ы барлы3 процесслерде 3атнасады. Жер шарында2ы зат 81м энергия алмасы72а 3атнасады. Планетамызда2ы термикалы3 ритмди ретлестиреди. Океан 81мие4издеги су7лар 3уяштан келген ыссылы3ты топлайды 81м 3ысты4 к6нлери орталы3та2ы жа2дайды жа3сылайды. Су7 жер ж6зинлеги 8а7а райына т1сир етеди.
Су7 тири организмлерди4 жаса7ы ушын ж6д1 6лкен 18мийетке ийе, сусыз жаса7 м6мкин емес. %симлик 81м хай7анлар органимзминде су7ды4 му2дары t0-iiF Ге шекемс болады. Адам а7ырлы2ыны4 u0Fи су7дан ибарат. Су7 организм ушын терморегуляртор 7азыйпасын ат3арады. Орта есап пенен суткасына 81р бир адам qt0-w00 л су7ды жеке гигенасы 81м коммунал-майший хызметлер ушын жумсайды. Улы7ма ал2анда су7 адамлар ушын з1р6рли минерал ресурс болып табылады.
w. Су7 ресурсларынан пайдаланы7 81м су7ды4 патасланы7 дереклери.
Со42ы жыллары санаатты4 тез п1тлер менен ра7ажланы7ы, хал3ты4 5си7и, 3алаларды4 к5бейи7и, а7ыл-хожалы2ы ушын егислик жерлерди4 ке4ейи7и а2ын су7лардан пайдаланы7 проблемаларын келтирип шы2арды.
Су7 ресурсларынан хожалы3 ушын пайдаланы7 еки группа2а б5линеди.
q. Табийий дереклерден су7 алып пайдаланы7, ямаса су7ды ислети7. Булар2а санаатты, хал3ты майший-коммунал хожалы2ын 81м а7ыл-хожалы2ын су7 менен т1мийнле7.
w. Табийий дереклерден су7 алмай пайдаланы7 ямаса а2ысынан пайдаланы7. Булар2а кемелерди4, гидроэнергия, балы3шылы3 тара7лары киреди.
Жо3арыда к5рсетилген дереклерден су7 алып пайдалан2анда су7ды4 бир б5лими патасланып табийий су7 дереклерине 3осылады.
Ыссылы3 электр станцияларынан патаслан2ан ямаса ярым тазалан2ан су7лар табийий дереклерине (дарья, к5л) 3осылады. Со42ы жыллары санаат карханаларында су7 ацланба усылда пайдаланба3та, натийжеде табийий дереклерден алынату2ын су7 му2дары t0F-ке кемиген.
П6ткил д6нья бойынша егислик жерлер ушын я2ный дийханшылы3 ушын w00 млн. гектар жерди су72ары7 ушын ж6д1 к5п су7 сапланады (wi000 км^e)
Санааты жа3сы ра7ажлан2ан, хал3ы к5п, су72арып егету2ын дийханшылы2ы к5п еллерде Дарья су7лары патаслан2ан 81зирги к6нде q млрд-тан к5бирек хал3 су7 жетиспе7шилигине душакер болма3та.