Өзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы

To`rtinshi basqish
EEM larina aldin`g`i basqish mashinalarinin` rawajlang`an tu`ri
dep qarawg`a boladi. Bul basqish mashinalari texnologiyaliq tiykarinin` integratsiya
da`rejesi u`lken ha`m ju`da` u`lken integral sxemalardan turadi ha`m bul sxemalar
protsessor - funktsiyasin atqara aladi. Bunday integral sxemalar - mikroprotsessorlar
ha`m olar tiykarinda qurilatug`in mikro EEM lar esaplaw texnikasinda jan`a da`wir
standart bloklar da`wiri baslang`anlig`in bildiredi. Mikro EEM larinin` esaplaw
imkoniyati olar tiykarinda to`rtinshi basqish mashinalari arasinda, ha`zirgi waqitta
ken`nen tarqalg`an, isletiliw xarakteristikasi ha`m paydalaniw usillari boyinsha jan`a
tu`rdegi esaplaw du`zilisi personal` EEM lari payda boldi.
Jetpisinshi jillardin` ortalarinda mikro EEM lar tiykarinda personal` EEM
lari payda boldi
. Olar ju`da` iqshamli a`sbap ko`rinistegi mikro komp`yuterli sistema
bolip, programma du`ziwge, olardi du`zewge ha`m isleniwin ta`miyinlewge qaratilg`an
ken` kompleksli texnikaliq qurallarg`a iye. Mikro EEM menen personal` EEM larinin`
tu`sinigin birdey dep aytiwg`a bolmaydi, sebebi ha`r qanday personal` EEM lari mikro

---

12
EEM lari boliwi mu`mkin, al biraq ha`r qanday mikro EEM lari personal` EEM lari bola
almaydi.
Informatika fundamental` pa`n tu`rinde komp`yuter mag`liwmat sistemalari
tiykarinda qa`legen ob`ektler menen basqariw protsesslerin mag`liwmat penen
ta`miyinlew metodologiyasin islep shig`iw menen shug`illanadi. Evropada informatika
tarawinda tu`mendegi tiykarg`i ilimiy bag`darlardi ko`rsetiwge boladi: tarmaq du`zilisin
islep shig`iw, komp`yuterli integratsiyalasqan protsesslerdi islep shig`ariw, ekonomikaliq
informatika, professional mag`liwmat sistemalari.
Informatika a`meliy pa`n tarawi sipatinda to`mendegilerge tiykarlanadi:
a) mag`liwmat protsesslerindegi nizamlardi u`yreniw (mag`liwmatlardi jiynaw,
qayta islew, tarqatiw).
b) ja`miyettin` tu`rli tarawlarinda kommunikatsiyaliq - mag`liwmat modellerin
jaratiw.
v) aniq bir tarawlarda mag`liwmat sistemasi ha`m texnologiyalarin islep shig`iw
ha`m olardin` o`mir basqishlarin, olardi islep shig`ariw, jumisti h.t.b. jobalastiriw.
Informatikanin` basli maqseti mag`liwmatlardi jan`alaw, mag`liwmatlardi qayta
islew, texnologiyaliq protsessin payda etiw, metodika ha`m u`skenelerdi islep shig`iw,
olardan paydalaniw bolip tabiladi.
Informatikanin` tiykarg`i waziypalari to`mendegilerdi o`z ishine aladi:
- qa`legen tu`rdegi mag`liwmat protsesslerin analizlew,
- mag`liwmat protsesslerin analizlew arqali aling`an na`tiyjeler tiykarinda
mag`liwmatti qayta isleytug`in mag`liwmat sistemasin islep shig`iw ha`m jan`a
texnologiyani jaratiw,
- ja`miyettin` barliq tarawlarinda komp`yuter texnikasi ha`m texnologiyasinan
na`tiyjeli paydalaniwdin` ilimiy ha`m injenerlik mashqalalardi jaratiw, analizlew ha`m
ta`miyinlew.
Informatsiyaliq texnologiyanin` maqseti informatsiyalardi insan analiz qiliw ha`m
sonin` tiykarinda belgili biristi orinlaw boyinsha qarar qabil etiw usillarin islep
shig`iwdan ibarat.
Qisqasha qilip aytqanda informatsion texnologiya bul usil sistemasi ha`m
informatsiyalardi jiynaw, saqlaw, izlew, qayta islew jollari. informatsion texnologiya
informatikanin` predmeti sanaladi ha`mde basqariwda a`meliy islerdio`tkeriw, islep
shig`ariwdi basqariw, ilimiy-izertlew ha`m sanaat ko`leminde ka`rxanalaradin`
sho`lkemlesiwin, olardin` texnikaliq rawajlaniwi na`tiyjnsinde xaliq xojalig`inin` jan`a
tarmaqlarin ju`zege keltiredi.
Informatsion texnologiyalardi rawajlandiriwdin` alti basli bag`dari
to`mendegilerden ibarat:
1. Ma`mleketlik statistika sistemasi, finans-kredit ha`m bank sistemalari.