O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

IV.MUSTAHKAMLASH


A)Mashqlar orqali.
255-mashq. 1-topshiriq. Berilgan gaplarda ajratilgan so'zlar qanday vazifa bajarib kelayotgani va qanday ma'no ifodalashini ayting.
1. Qani, kiring, ichkarida bemalol gaplashamiz. 2. Yolg'ongapirish, albatta, gunohdir. Lekin o'rinsiz haq so'zdan, nazarimda, sukut yoki bezararyolg'on yaxshiroq. Masalan, Hakim kasali tuzalish bosqichidan o'tgan bemorning umidli savoliga, sizningcha, qanday javob berishi kerak? Shak-shubhasiz, o'lasiz debmi yoki, inshoolloh, tuzalib ketasiz debmi? («Hakimning nutq odobi»dan) 3. Nahotki, daryolar oqar teskari, nahotki, odamlar kezar darbadar. 4. Xayriyat, vaqtida yetib keldik. 5. Aytishlaricha, bugun kelishlari kerak. 6. Demak, ertalab uchrashamiz. 7. Yaxshi hamki, yomg'ir yog'madi.
2- topshiriq. Gaplardagi ajratilgan so'zlarning qaysi so'z turkumiga
mansubligini ayting.
256-mashq. Gaplarni o'qing. Kiritmalar qanday ma'noni ifodalash
uchun qo'llanganini og'zaki tushuntiring.
1. Afsuski, hali o'zlashtirilmagan yerlar juda ko'p. 2. Menimcha, oqil va sodiq er o'z rafiqasi uchun eng bebaho bezakdir. 3. Baxtga qarshi, Saida uning xohishini payqamadi. (A. Q.) 4. Dunyoda hech bir xalqto'g'ri kelolmas, Mening bilishimcha, sening elingga. (H.O.) 5. To'g'ri, u aravani quruq olib qochadigan maqtanchoqlardan emas. («Mushtum») 7. Ehtimol, bu ishni o'zing bajararsan. (H. No'mon) 8. Chindan ham, mashina dehqonning og'irini yengil qiladigan zabardast kuchga aylandi. ( Gazetadan)
B)Savollar orqali


1.Kiritmalar deb nimaga aytiladi?
2.Kiritmalar gap bo'laklari bilan sintaktik aloqaga kirishadimi?
3.Gapda kiritmalarning xizmati nimalardan iborat?
4.Kiritmalar tuzilishiga (necha so'zdan iboratligiga) ko'ra necha xil?
Misollar bilan tushuntiring.

V.BAHOLASH MEZONI
Ishtirokiga qarab
VI.UYGA VAZIFA



257-mashq. Qarindosh-urug'laringiz haqida axborot
matni tuzing. Unda kiritmalardan foydalanishga harakat qiling.