O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Ona tili
MAVZU : Sifatlovchi aniqlovchi
MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilarqalbida hamkorlik ,do’stlik tuyg’ularini sinngdirish
C) rivojlantiruvchi maqsad – gapning tuzilishiga ko’ra turlaridan nutqda o’rinli foydalanish
DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


201-mashq. Yaqin do'stingiz (dugonangiz)ning yaxshi xislatlarini namoyon qiluvchi kichik matn tuzing, unda- gi aniqlovchilarni belgilang.


B)Savollar orqali


1.Aniqlovchi deb qanday gap bo'lagiga aytiladi?
2.Aniqlanmish nima?
3.Aniqlovchi qaysi gap bo'laklariga bog'lanib keladi? Fikringizni misollar bilan isbotlang.
4.Aniqlovchi qaysi xususiyatiga ko 'ra sifatlovchi aniqlovchi va qaratqichli aniqlovchiga ajratiladi?


III.YANGI MAVZU BAYONI
Gapda shaxs yoki narsa-buyumning belgi-xususiyati, hajmi, shakli, maza-ta'mi, rang-tusi, miqdori, tartibi kabi ma'nolarni anglatadigan aniqlovchi sifatlovchi aniqlovchi deyiladi. Sifatlovchi bog'lanib kelgan so'z sifatlanmish deb ataladi: Mustaqil O'zbekiston, qizil gul, mohir qo'llar, qo'shni hovli, kuzgi bug'doy, uzoqdagi do'st, temir eshik kabi.
Sifatlovchi aniqlovchilar quyidagi so'z turkumlari bilan ifodalanadi:
sifat bilan: Uning ziyrak qo'ng'ir ko'zlarida horg'inlik bor edi. (SAnorboyev)
son bilan: Tepalikdagi chinor, ikki tup sadaqayrag'och to'rt- besh kishilik talay supalarga soya solib turardi. (A. Q.)
olmosh bilan: Qirlardan esayotgan may in shabada ana shu ajoyib gullarning g'unchalarini yozmoqda. (I. Rahim)
ot bilan: Kumush qishdan, zumrad bahordan, qolishmaydi kuzning ziynati. (U.)
ravish bilan: Uzoq-yaqin yerlardan odamlar yig'ila boshladi. (O.)
sifatdosh bilan: Mayin esgan shabada ko'nglimizni chog' qildi.
modal so'z bilan: Zarur ishlarimizni bitirdik.
taqlidiy so'z bilan: Zavodning mashina bo'limidan gurs-gurs zarb uzluksiz eshitilib turardi. (O.)