O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

IV.MUSTAHKAMLASH


A)Mashqlar orqali.


206- mashq: 1- topshiriq. Berilgan gaplardagi kimning? nimaning?
qaysining? so'roqlariga javob bo'lib qarashlilikni, xos- likni bildirgan so'z (bo'lak)larni o'zi bog'langan so'z bilan birgalikda ko'chiring.
1. Biz boy otangizga Yormatning qizini olib bermoqchi edik. (O.) 2. Bir kattaning gapiga kir, bir kichikning gapiga kir. (Maqol) 3. Ikkining kvadrati to'rt bo'ladi. 4. Ikki nechaning yarmi? 5. O'qishiiing foydasi ko'p. 6. Kelganlarning birortasi ham uni tanimas edi. 7. Jismoniy tarbiya darsi maktab hovlisida o'tkazildi. 8. Daryo labida turib ko'klam quchog'ida tovlanayotgan Olmazor chiroyiga suqlanardim. (H.N.)
2- topshiriq. Yuqoridagi gaplarda qarashlilik, xoslikni bildirgan so'z (bo'lak)larning qaysi turkum so'zlari ekanligini aniqlang.
207-mashq. Gaplarni o'qib, ulardagi sifatlovchi va qaratqichli aniq­
lovchilarni guruhlab ko'chiring, qaysi so'z turkumlari bilan ifodalanganini ayting.
1. Dutor torlariningjarangi Zumradning tovushiga qo'shilib ketdi. (O.) 2. Mana shu o'yin-kulgilar, qo'shiqlar va kuylar yoshlar va keksalarning diliga orom va quvonch bag'ishlagan lola sayili yaqindagina bo'lgan edi. (Sh.R.) 3. Osmondagi umid yulduziga boqib, hayot chashmasini qidiraman. (M. Qoriyev) 4. Yosh yigitning yuragiday qaynab, jo'sh urib turgan zilol suvli buloqni ko'z yoshi bulog'i deb ataganlari qiziq. (S.Anorboyev) 5. Qorong'i dala jimjit. Faqat hasharotlarning chirillashi, suvning shildir-shildir oqishi eshitiladi... (S.Nazar)


B)Savollar orqali
1.Qaratqichli aniqlovchi deb gapning qanday bo'lagini tushunasiz?
2.Qaralmish bo'lak nima? U qaratqich bilan qanday munosabatda bo'ladi?
3.Qaratqichli aniqlovchi qaysi turkum so'zlari bilan ifodalanadi? Misollar ayting.
4.Qaratqich va qaralmish bo'laklar qanday shakllarda bo'lishi mumkin?

V.BAHOLASH MEZONI
Ishtirokiga qarab
VI.UYGA VAZIFA


208-mashq.Qaratqich bo'lakning belgili va belgisiz qo'llanishiga 3 tadan misol topib yozing.