O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

IV.MUSTAHKAMLASH


A)Mashqlar orqali.


198- mashq. Matndagi ajratilgan so'zlarning qaysi so'zga tobelanib kelayotganligini va hokim so'zdan tobe so'zga so'roq berib, tobe so'z qanday gap bo'lagi bo'lib kelayotgan­ligini aniqlang.
HUNARMANDLAR MAKTABI
1. Bizning maktabimizda «Mohir qo'llar» to'garagining ishi yaxshi yo'lga qo'yilgan. Katta to'garak ikki guruhdan iborat. Birinchi guruh chevar qizlarni birlashtiradi. Unda oqila qizlarimiz tikuvchilik san'atini, bichuvchilik mahoratini, kashtado'zlik va zardo'zlik sirlarini, popopchilik kasbini o'rganadilar. To'garagimizning ikkinchi guruhi «Hunarmand yigit» deb ataladi. Bu guruhda «Xattotlik», «Yog'och o'ymakorligi» bo'limlari bor. Hozirgi kunda to'garak 124 o'g'il-qizni birlashtiradi. To'garagimizni tumanda «Hunarmandlar maktabi» deb ataydilar. Mashhur to'garagimizning nomi maktabimizga ham ko'chgan. Hamma kishilar bu maktabni «Hunar maktabi» deydi. Bizning to'garagimiz tumanimizdagi milliy hunarlar kollejining otalig'idadir. To'garagimizning ko'pgina a'zolari o'qishni shu kollejda davom ettirmoqchilar.
199-mashq. Berilgan gaplardagi aniqlovchilarni topib, bog'langan
so'z (bo'lak) bilan ko'chirib yozing. Qanday so'roqqa javob bo'layotganini ayting.
1. Soyning tagidan ko'm-ko'k suv oqib o'tardi. (P. Q.) 2. Bu yilgi bahorning kech kelishi ko'plarning tinka-madorini quritdi. (S.Ka- romatov) 3. Shu payt ichkaridan ship-ship qadam tovushi eshitildi. (O'.H.) 4. Yaxshi o'g'il otga mindirar, yomon o'g'il otdan indirar. (Maqol) 5. Po'lat sandiq ochildi, ichidan zar sochildi. (Topishmoq) 6. Bu yil tog'-tog' paxta xirmoni yaratildi. 7. Bir kishi ariq qaziydi, ming kishi suv ichadi. (Maqol) 8. Kumush qishdan, zumrad bahordan, qolishmaydi kuzning ziynati. (U.)
200-mashq. Rasmni kuzating va «0'zbekistonning naqshinkor tarixiy
inshootlari» mavzusida insho yozing. Insho matnidagi aniqlovchilarni turiga ko'ra belgilang.


B)Savollar orqali
1.Aniqlovchi deb qanday gap bo'lagiga aytiladi?
2.Aniqlanmish nima?
3.Aniqlovchi qaysi gap bo'laklariga bog'lanib keladi? Fikringizni misollar bilan isbotlang.
4.Aniqlovchi qaysi xususiyatiga ko 'ra sifatlovchi aniqlovchi va qaratqichli aniqlovchiga ajratiladi?

V.BAHOLASH MEZONI
Ishtirokiga qarab
VI.UYGA VAZIFA
201-mashq. Yaqin do'stingiz (dugonangiz)ning yaxshi xislatlarini namoyon qiluvchi kichik matn tuzing, unda- gi aniqlovchilarni belgilang.