O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Ona tili
MAVZU : Izohlovchi
MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilarqalbida hamkorlik ,do’stlik tuyg’ularini sinngdirish
C) rivojlantiruvchi maqsad – gapning tuzilishiga ko’ra turlaridan nutqda o’rinli foydalanish
DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


208-mashq.Qaratqich bo'lakning belgili va belgisiz qo'llanishiga 3 tadan misol topib yozing.


B)Savollar orqalli


1.Qaratqichli aniqlovchi deb gapning qanday bo'lagini tushunasiz?
2.Qaralmish bo'lak nima? U qaratqich bilan qanday munosabatda bo'ladi?
3.Qaratqichli aniqlovchi qaysi turkum so'zlari bilan ifodalanadi? Misollar ayting.
4.Qaratqich va qaralmish bo'laklar qanday shakllarda bo'lishi mumkin?


III.YANGI MAVZU BAYONI
` Izohlovchi aniqlovchining bir turi bo'lib, u shaxs yoki narsani boshqacha nom bilan aniqlaydi.Izohlovchilar ko'pincha ot so'zlar bilan ifodalanadi: muhandis Rustamov, usta Qodir, mayor Ahmedov, sHolra Zulflya kabi. Izohlovchi bog'langan bo'lak izohlanmish hisoblanadi.
Izohlanmish shaxsning millati, kasb-kori, nasl-nasabi, unvoni, laqabi, yoshi, qarindoshligi, jinsi va boshqa qo'shimcha belgilarini tavsiflovchi bo'lak izohlovchi deb yuritiladi:
unvon, amal: Kapitan Mansurov so'zladi. Anjumanda direktor Xoliqov ham qatnashdi.
mashg'ulot, kasb: Oshpaz Shukur, gulchi Nizom va duradgor Vahobjonlar yetib kelishdi.
yosh, jins, qarindoshlik: O'sha kuni Mavjuda xola bilan Sobir amaki foydali nasihatlar qildilar.
laqab: Jalil sovuq, Juman pismiqlarning askiyasini eshitdik.
taxallus: Muso Toshmuhammad o'g'li Oybekyirik nasriy asarlar muallifidir.
Aniqlovchili so'z birikmalarning izohlovchi-izohlan- mish turida izohlovchi va izohlanmish o'rnini almashtirish ma'noga ham, so'z birikmasidagi so'zlararo munosabatlarga ham ta'sir etmaydi. Ayol hamshira birikmasida ayol izohlovchi-aniqlovchi, hamshira izohlanmish-aniqlanmish bo'lsa, hamshira ayol birikmasida, aksincha,
hamshira — izohlovchi, ayol esa izohlanmishdir. ?