O’zbekiston Respublikasi Transport Vazirligi Toshkent Davlat Transport Universiteti Iqtisodiyot fakulteti “Transport iqtisodiyoti” kafedrasi

MRTP= C1/ C0=15/10=1,5

MRTP - vaqt bo‘yicha chekli tanlash normasi, bu shaxsning umumiy tushum darajasi o‘zgarmagan sharoitda bir birlik joriy iste’moldan voz kechish hisobiga bo‘ladigan kelajakdagi qo‘shimcha iste’mol qiymati bo‘lib, u shu voz kechilgan birlik iste’molni qoplash uchun etarlidir.

Vaqt bo‘yicha tanlash investitsiya qo‘yishga jamg‘arma orqali ta’sir qiladi. Lekin, joriy iste’mol hisobidan jamg‘armani xohlagancha oshirish mumkin emas. Nega deganda, umumiy daromad cheklangan. Jamg‘arma umumiy daromaddan iste’molni ayrilganiga teng: S = I - C, bu yerda: S - jamg‘arma; I - umumiy daromad; C - iste’mol.

Ma`lumki foiz stavkasi (i) qancha yuqori bo‘lsa, jamg‘arishga moyillik shuncha yuqori bo‘ladi va aksincha.

Qiymatni diskontirlash. Bir yildan keyin beriladigan bir so‘mning bugungi qiymati qancha bo‘ladi? Bu savolga javob - foiz stavkasiga bog‘liqdir. Faraz qilaylik, foiz stavkasi i bo‘lsin. U holda biz bir so‘mni jamg‘aradigan bo‘lsak, uning qiymati bir yildan keyin 1*(1+ i) so‘mga teng bo‘ladi (agar foiz stavkasi i = 50% bo‘lsa, bugungi bir so‘m bir yildan keyin 1,5 so‘mga teng bo‘ladi). Demak, aytishimiz mumkinki, bir yildan keyin olinadigan bir so‘mning bugungi qiymati 1so’m/(1+i) ga teng, ya’ni u bir so‘mdan kichik bo‘ladi.

Qiymatni diskontirlash. Bir yildan keyin beriladigan bir so‘mning bugungi qiymati qancha bo‘ladi? Bu savolga javob - foiz stavkasiga bog‘liqdir. Faraz qilaylik, foiz stavkasi i bo‘lsin. U holda biz bir so‘mni jamg‘aradigan bo‘lsak, uning qiymati bir yildan keyin 1*(1+ i) so‘mga teng bo‘ladi (agar foiz stavkasi i = 50% bo‘lsa, bugungi bir so‘m bir yildan keyin 1,5 so‘mga teng bo‘ladi). Demak, aytishimiz mumkinki, bir yildan keyin olinadigan bir so‘mning bugungi qiymati 1so’m/(1+i) ga teng, ya’ni u bir so‘mdan kichik bo‘ladi.

Umumlashtirib aytadigan bo‘lsak, joriy diskontirlashtirilgan qiymat PDV (Present Discount Value), ya’ni boshlang‘ich yilga keltirilgan qiymat - bu ma`lum muddat o‘tgandan keyin to‘lanadigan bir so‘mning bugungi qiymati (narxi).