O‘zbekiston respublikasi oliy va

O
2
 =  – O – O –  
 
 
So‘ngra  faollashgan  kislorod  to‘yinmagan  yog‘  kislotalarining  qo‘sh 
bog‘lariga quyidagicha birikadi: 
 
… – SN = SN – … + – O – O –  
    … – SN – SN – … 
 
         O       O 
 
 
Natijada  perekis  birikmalari  hosil  bo‘ladi.  Ana  shunday  qilib  oksidlanish 
jarayonining birlamchi moddalari hosil bo‘ladi. Lekin, hosil bo‘lgan bu birlamchi 
moddalar  barqaror  emas.  SHu  sababli  ular  tezda  parchalanadi.  Masalan, 
perekislardan aldegidlarning hosil bo‘lishini quyidagicha tushuntirish mumkin. 
 
… – SN – SN – … 
 
         O       O 
 
 
Aldegidlar  esa  o‘z  navbatida  havo  kislorodi  ta’sirida  kislotalar  va 
oksikislotalarni  hosil  qiladi.  Bu  hosil  bo‘lgan  birikmalar  oksidlanishning 
ikkilamchi  mahsulotlari  deb  yuritiladi.  Alqisa  hosil  bo‘lgan  birlamchi  va 
ikkilamchi  birikmalar  birgalikda  yog‘ga  achchiq  ta’m  beradi.  Natijada  yog‘ 
iste’molga yaroqsiz holga keladi. 
 
YOg‘larning  gidrolizlanish  jarayonlari  natijasida  buzilishi.  Ko‘pincha 
oksidlanib buzilgan yog‘lar tarkibida erkin yog‘ kislotalarining miqdori nihoyatda 
ko‘p bo‘lishi aniqlangan. 
 
Bu  erkin  yog‘  kislotalari  yog‘lar  tarkibidagi  triglitseridlarning  gidrolizga 
borishi  natijasida  hosil  bo‘ladi.  YOg‘larning  gidrolizga  borish  jarayoni  asosan 

---

 
97 
fermentativ jarayon hisoblanib, lipaza fermenti ishtirokida boradi. Bu jarayonning 
borishini quyidagi reaksiya bilan ko‘rsatish mumkin. 
SHuningdek, haroratning ko‘tarilishi bu jarayonning borishini tezlashtiradi. 
 
Agar oziq-ovqat sohasida foydalanishga mo‘ljallangan yog‘larda erkin yog‘ 
kislotalarining  miqdori  standartdagi  ko‘rsatkichlardan  ortiq  bo‘lsa,  bunday 
yog‘larni texnik maqsadlarda ishlatish tavsiya etiladi.