O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Tayanch tushunchalar: ma’lumot, axborot, adekvat, semantik, sintaktik, pragmatik, miqdor, tezaurus.
Axborot va ma’lumot tushunchalari.
“Axborot” lotincha informatio so’zidan kelib chiqqan bo’lib, tushuntirish, bildirish, ish mazmunini bayon etish tushunchalarini beradi. Materialistik falsafa nuqtai nazaridan qaralsa, axborot moddiy olamning axborot (ma'lumot) lar asosidagi aksidir.
Umuman, axborot - yaratuvchisi doirasida qolib ketmagan va xabarga aylangan, bilimlar noaniqligi, to’liqsizligi darajasini kamaytiradigan hamda og’zaki, yozma yoki boshqa usullar (shartli signallar, texnik vositalar, hisoblash vositalari va hokazo) orqali ifodalash mumkin bo’lgan atrof-muhit (ob'ektlar, voqea-hodisalar) to’g’risidagi ma'lumotlardir.
Axborot bilan ishlaganda uning manbasi va foydalanuvchisi borligini esda tutish lozim. Ma'lumotlarni axborot manbasidan foydalanuvchiga uzatilishini taminlovchi yo’llar va jarayonlar axborot kommunikatsiyalari deb yuritiladi. Aksariyat xollarda, axborat so’zi o’rnida ma’lumot so’zi ishlatiladi – bu xato. Axborat aniq va avalda ishlatiladigan xabardir. Ma’lumot esa, xabar va kuzatishlarni o’z ichiga oladi. Biror zaruriyat bo’yicha imkoniyat tug’ilganda, masalan, narsa to’g’risidagi bilimni oshirish paytida axborotga aylanadi.
Axborot va uning adekvatligi.
Foydalanuvchi uchun axborotning muhim xarakteristikalaridan biri - uning adekvatligi hisoblanadi.
Axborotning adekvatligi - olingan axborot yordamida yaratilgan obraz (qiyofa)ning real ob'yekt, jarayon, hodisa va shunga o’xshashlarga moslilik darajasidir.
Hayotda axborotning to’la ravishda adekvat bo’lishiga ishonish qiyin. Chunki doimo qaysi bir darajada noaniqlik uchrab turadi. Axborotning adekvatligi darajasi masalani yechishda to’g’ri yo’l tanlashga katta ta'sir qiladi.
Misol. “Yuz martta eshitgandan bir martta ko’rgan afzal” degan maqol bekorga aytilmagan.
Axborotning adekvatligi uchta shaklda ifodalanishi mumkin: semantik, sintaktik, pragmatik².