O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Yerdan foydalanish
: inson va tabiatning oqilona o‘zaro aloqasini hisobga 
olib, joylashtirish tizimini loyihalash (urboekologiya); ob’ektni qurish jarayonida 
begonalashtiriladigan yerlarning kamayishi yoki yo‘q qilinishi; ekspluatatsiya 
(foydalanish) muddati tugagandan so‘ng yerlarning tabiiy holatiga qaytarilishi 
(rekultivatsiya); yer sirtida va yer sirtdan pastda singdirmaydigan ekranlar 
(to‘siqlar) ni qurishni kamaytirish (betonli, asfaltli va boshqa qoplamalar); 
chiqindilar tashlanadigan joylarni, qurilish faoliyati chiqindilarini saqlash joylarini 
oqilona tashkil etish; oqova suvlarni tozalash va boshq. 
Arxitektura-rejalashtiruvchi
: relef va landshaftdan foydalanish; bino va 
inshootlarni mahalliy joyga adekvat(mos) holda masshtablash; tabiiy yorug‘lik 
manbalari, quyosh energiyasi, shamol yo‘nalishidan foydalanish; binoni, uning 
elementlarini, rangini pardozlash xususiyatlarini va boshqalarni ko‘rib idrok qilish 
(videoekologiya); turar-joy massivlari va sanoat zonalarini ko‘kalamzorlashtirishga 
tizimli yondashuv; tarixiy, arxitektura va tabiiy yodgorliklarni saqlab qolish va 
boshq. 
Konstruktiv
: ekologik sof binolarning konstruktsiyalari (yangilanuvchi 
manbaalardan va binolarning hayot faoliyatidan chiqadigan issiqlik energiyasidan 
foydalanish, sof qurilish materiallari va boshq.); binoning vazifasi o‘zgarganda, u 
zamonaviylashtirilganda yoki yo‘q qilinganda resurslarsarfini keskin 
kamaytirishga imkon beruvchi moslashuvchan konstruktiv-texnologik yechimlar; 
yerdan oqilona foydalanish bilan bog‘liq biopozitiv (bioijobiy) konstruktiv 
yechimlar va boshq. 
Texnologik: 
qurilish 
maydoni 
o‘lchovlarini 
optimallashtirish 
(maqbullashtirish); bino va inshootlarning yer osti qismini qurishda gruntga ishlov 
berish hajmlarini kamaytirish; gruntning o‘simliklarni o‘stiruvchi qatlamini saqlab 
qolish; yer osti suvlarini ifloslanishdan saqlab qolish; gruntga dinamik ta’sirlarni 
kamaytirish (zarbaviy usullar, titratuvchi (vibratsion) ta’sirlar, portlatish, og‘ir 

---

35 
zichlashtirish (trambovka); qurilish materiallari chiqindilarining katta miqdorini 
beruvchi texnologiyalarni cheklash; chiqindisiz texnologiyalarni rivojlantirish va 
boshq.