O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

Qisqacha xulosalar 
Tashkilot –ijtimoiy birlik (jamoa) bo’lib, uning maqsadlari mavjud hamda 
tashkilot faoliyati unga yo’naltirilgan bo’ladi. Tashkilotlar o’z maqsadlariga erishishi 
uchun inson resurslari, xom ashyo va axborotlar bilan bog’liq xarajatlar qiladilar. 
Insonning murakkab, ko’p funkstiyali, dinamik tizimdagi (buni tashkilot o’zida 
namoyon etadi) xatti-harakati alohida qonunlarga bo’ysunadi. Mazkur holatda 

---

33 
tashkilot a’zolarining shaxsiy manfaatlarini va tashkilot manfaatlarini personal auditi 
orqali aniqlash muhim ahamiyat kasb etadi. 
Audit – tashkilotning operastiyalarini mustaqil baholash bo’yicha professional 
faoliyat. Auditorlik standartlari auditorlik faoliyatini tartibga solish, auditorlik 
nazoratlarining yuqori sifatini ta’minlash masalalarini hal etishga yo’naltirilgan. 
Standartlar bajariladigan ish sifatining o’lchovi bo’lib, mijozlar va jamoatchilik 
kutayotgan auditorlik ishining bajarilishi va sifatining minimal darajasini o’rnatadi. 
Auditning bir qancha turlari mavjud bo’lib, ularga tashqi va ichki audit, 
majburiy va tashabbus qilinadigan audit, muntazam va bir martalik auditlarni misol 
qilish mumkin. 
Jahon amaliyotida auditorlik faoliyatining uchta asosiy yo’nalishini ajratish 
mumkin, ya’ni moliyaviy audit, davlat auditi, boshqaruv auditi. Bunday auditlarni 
o’tqazuvchi shaxs auditor deb ataladi. 
Auditor – qonun hujjatlarida belgilangan malakaviy talablarga javob beruvchi 
va auditorlik faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun belgilangan tartibda 
attestastiyadan o’tgan jismoniy shaxs, ya’ni audit o’tkazish uchun malakaga ega 
bo’lgan va boshqaruv tizimidagi bevosita o’lchab bo’lmaydigan obyektlar tahlilini 
o’tkazish va baholashga qodir bo’lgan mutaxassisdir.
Auditning asosiy vazifasi – mijozni o’tkaziltgan diagnostik tadqiqot asosida 
tahliliy axborot bilan ta’minlash. Diagnostik tadqiqot xususiyatlari auditning umumiy 
yo’nalishlarini belgilab beradi. Diagnostik tadqiqot yo’nalishi uning ehtimoliy 
vositalarini va tekshirish usullarini belgilab beradi.
Auditor – qonun hujjatlarida belgilangan malakaviy talablarga javob beruvchi 
va auditorlik faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun belgilangan tartibda 
attestastiyadan o’tgan jismoniy shaxs, ya’ni audit o’tkazish uchun malakaga ega 
bo’lgan va boshqaruv tizimidagi bevosita o’lchab bo’lmaydigan obyektlar tahlilini 
o’tkazish va baholashga qodir bo’lgan mutaxassisdir.
Kadrlar auditi tor va keng ma’noda qo’llaniladi. Birinchi holatda kadrlar auditi 
deganda xodimlarni kompleks baholash, ikkinchi holatda esa personalni boshqarish 
jarayonining barcha tarkibiy qismlarini tahlil qilish nazarda tutiladi. Shunday ekan, 

---

34 
personal auditi predmeti bo’lib tashkilotni boshqarish jarayonining barcha tarkibiy 
qismlari hamda personalni boshqarish funkstional jarayonlari hisoblanadi