O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

Ish vaqti jamg’armasi
- xodimlar soniga, bir xodim bir yilda o’rta hisobda 
ishlab bergan kunlar soniga va ish vaqtining o’rtacha muddatiga bog’liq 
Ish davri
– ishlab chiqarish vaqtining bir qismi bo’lib, ish vaqtidan 
foydalanish darajasini ifodalovchi ko’rsatkich. 
Ish kuni
– sutkaning ma’lum qismida ishchi, xizmatchinig korxonada mehnat 
qiladigan, ishlab chiqarish faoliyatida band bo’ladigan vaqti. 
Ish o’rni
– bu ishlab chiqarish makonining bir qismi bo’lib, unda barcha asosiy 
va yordamchi texnologiya uskunalari, moslamalar, ish mebellari va maxsus 
qurilmalar joylashgan va ular muayyan turdagi ishlarni bajarish uchun mo’ljallangan 
bo’ladi. 
Ish haqi
– bu, yollanma xodim daromadining elementi, unga tegishli ishchi 
kuchiga bo’lgan mulkchilik huquqini iqtisodiy jihatdan ro’yobga chiqarish shaklidir. 
U mehnatning pul shaklidagi narxi bo’lib, uni ishga yollaganlar mehnat qiluvchilarga
ma’lum vaqt mobaynida, ma’lum miqdordagi va muayyan sifatli ishni bajarganliklari 
uchun to’laydilar. 
Ish haqining shakllari va tizimlari
– bu, mehnatning miqdor natijalari va 
sifatiga (uning murakkabligi, intensivligi, shart-sharoitlariga) bog’liq ravishda ish 
haqini belgilash mexanizmidir. 
Ishbilarmonlik qobiliyati
– bu tadbirkorlarning ishning ko’zini bilishi, ishlab 
chiqarish, tijorat, bank ishi va boshqa faoliyatni samarali boshqara olishi, tavakkaliga, 
zarar ko’rib, chuv tushib qolishdan qo’rqmasdan xatarli faoliyat bilan shug’ullanishga 
jazm qilishi, iqtisodiy hatarga borishidir. 
Ishga tiklash
– mehnat shartnomasi g’ayriqonuniy ravishda bekor qilingan 
yoki xodim qonunga xilof tarzda boshqa ishga o’tkazilgan hollarda uni avvalgi ishiga 
tiklash. 

---

216 
1)Ishlab chiqarishdan ajralgan holda ta’lim olayotgan o’quvchilar va talabalar, 
o’quv yurtlarining tinglovchilari va kursantlari; 
2)Ishlashni istamayotgan, ish bilan ixtiyoriy ravishda band bo’lmagan shaxslar 
shuningdek, ishlashni istaydigan, lekin ishga joylashish yoki o’zini mustaqil daromad 
bilan ta’minlash uchun hech qanday harakat qilmaydigan shaxslar. 
Ishchi kuchi
– bu insonning jismoniy va aqliy qobiliyatlari yig’indisi, uning 
mehnatga layoqati bo’lib, iqtisodiyotda band bo’lgan mehnat resurslarining 
foydalanilayotgan qismidir.