O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

Besh  yoshli  bolalarga  ham  tarbiyachi  to’g’ridan-to’g’ri  savollar  berish  orkali  qayta 
hikoya  qilishda  yordamlashishi  lozim,  ammo  ayni  paytda  u  mavzuni  rivojlantiruvchi  savollar 
turkumi  (zanjiri)ni  berishi,  ya’ni  hikoya  qilishning  oddiy  rejasini  tuzishi  darkor.  Dastlab  reja 
bor-yo’ђi  2-3  ta savoldan  iborat bo’lishi mumkin.  Keyinchalik esa,  bolalarning  vokealarni vakt 
bo’yicha izchillikda bayon qilish zaruratini o’zlashtirishlari(bayoniy matnlar), tavsifiy matnlarni 
hikoya qilib berishni o’rganishlariga karab, bayon mavzusi murakkablashtirilib borilishi lozim. 
Birincha  marta  pedagog  bolalar  asar  mohiyatini  kabul  qilishlari,  undan  estetik  zavk 
olishlari  uchun  butun  matnni    o’qib  beradi.  Uni  kismlari  bo’yicha  qayta  aytib  berish  mumkin: 
tarbiyachi asarning tugallangan bir kismini o’qib beradi, so’ngra uning butun mazmunini kamrab 
olgan  savollar  turkumini  beradi  va  bolalar  ushbu  parchani  hikoya  qilib  beradilar.  Ayni  paytda 
tarbiyachi  bolalarning  nafakat  so’zlarning  to’g’ri  aytishlari  va  gap  tuzishlari,  balki  asarda 
ishtirok etayotgan shaxslarning suhbatlarini ifodali qilib aytishlarini nazorat qilib boradi. 
Ushbu  yoshdagi  bolalarga  asta-sekin  kidiruv  savollarini,  ya’ni  mulohaza  yuritishga 
yordam beruvchi savollarni o’rgatish zarur. Odatda bu savollar so’rok so’zlaridan iborat bo’ladi, 
ya’ni: Nima uchun? Nega? Kanday? Kay tarzda? Nega endi? 
Hayotning  oltinchi  va  yettinchi  yilini  boshdan  kechirayotgan  bolalarga  badiiy  asarlarni 
hikoya qilib berishda pedagog  yordamlashishi zarur, bunda u savolllarni nima uchun va nimani 
so’zlash zarurligi; narsalarni kanday tartibda tavsiflash va vokealarni kay tartibda bayon qilishni 
belgilab beruvchi ko’rsatma tusida berishi zarur. 
Hikoya  qilishni  o’rgatishda  pedagog  bolalarning  dialogik  nutq  bilan  birgalikda  asar 
kahramonlarining  kechinmalariga  mos  ravishda  ovoz  ohangini  o’zgartirishni  o’rganishlari 
zarurligini unutmasligi lozim. 
Bolalarning katta badiiy asarlarni butunlay hikoya qilib berishlari shart emas: hikoya qilib 
berish uchun ayrim lavhalarni, narsalar yoki vokealar tavsifini ajratib olish mumkin. 
Agarda  tarbiyachi  maktabgacha  bosqichdagi  kichik  yoshli  bolalarga  ahyon-ahyonda 
kidiruv savollarini bersa, yetti yoshli bolalar bilan ishlashda va ularga badiiy asarni nafakat aytib 
berishni,  balki  uning  mazmunini  tushungan  holda  mulohaza  yuritishni  o’rgatishda  u  bolalarga 
ko’proq  shunday  toifadagi  savollarni  berishi  zarur,  ayni  paytda  tarbiyachi  to’g’ridan-to’g’ri, 
yo’naltiruvchi va hatto aytib turuvchi savollardan ham voz kechmasligi lozim.