O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti

 

---

22 
ОЁҚ СУЯКЛАРИ 
Бу суяклар асосан иккига: чаноқ суяклари ва оёқ суякларига булинади.
Ч а н о қ 2 та, номсиз, яъни чаноқ суякларидан, думғаза ва дум 
суякларидан тузилган. Чаноқда ички органлар сақланади, у гавда ва оёқ 
таянчи хисобланади. Чаноқ суяклари (os сохае) оёқни умуртқа погонаси 
билан бириктиради. Чаноқ суяклари қалин, мустаҳкам суяклар бўлиб, ёнбош, 
қуймич ва қов суякларининг бирикишидан ҳосил бўлади. Чаноқ суягидаги 
учта суяк танаси қўшилган жойда қуймич косаси бўлиб, унга сон суягининг 
шарсимон боши бирикади. Қуймич ва қов суяклари пастки тармоғининг 
бирикишидан бу суяклар орасида ёпилувчи тешик ҳосил бўлади. У парда ва 
мускуллар билан ўралган бўлади.
Ё н б о ш с у я г и (os ilium) нинг қалинроқ қисми — танаси бўлиб, 
ундан юқорига кенг пластинкасимон қисми — қаноти давом этади. 
Қанотининг юқори томонида мускуллар бирикадиган ички, ўрта ташқи 
қирралар бўлади. Бу қирралар олдинги томонда ўткир ўсиқ билан тугайди. Бу 
ўсиқнинг тагида олдинги пастки ўсиқ жойлашган. Ёнбош суяги канотининг 
чети қалин, ўртаси юпқа бўлиб, ички томонининг бир оз орқасида думғаза 
суяги бирикиши учун қулоқсимон бўғим юзаси жойлашган.
Қ у й м и ч с уя г и (os ishii) нинг танаси қуймич косаси ичида бўлади. 
Бу суякнинг юкори ва пастки тармоқлари бурчак ҳосил қилиб бирлашади, бу 
қисм қалинлашиб, қуймич бўртигини ҳосил қилади. Қуймич бўртигининг 
юқорисида катта ва кичик қуймич ўйиқлари бор. Бу ўйиқлар орасида қуймич 
ўсиғи жойлашган бўлади.
Қ о в с у я г и (os рubis)нинг танаси ҳам қуймич косасида жойлашган. 
Танадан юқориги тармоқ чиқади, сўнгра у пастга қайрилиб, пастки тармокни 
ҳосил қилади. Куймич суягининг пастки тармоғи билан қовуқ суягининг 
пастки тармоғи қўшилишидан ёпилувчи тешик ҳосил бўлади.
Ч а н о қ с у я к л а р и н и н г кўпчилиги суяк ёрдамида бириккан 
бўлади, думғаза, ёнбош суяклари эса ўзаро текис бўғим ёрдамида бирикади. 
Қов суяклари ярим бўғим ҳосил қилиб бирикади. Чаноқда катта-кичик 
бўшлиқлар бўлиб, катта бўшлиқ ёнбош суягининг қанотлари ҳисобига ҳосил 
бўлади, кичик бўшлиқ думғаза, ўтирғич, қов суяклари билан чегараланади. 
Чаноқ суяклари одам юрганда гавда оғирлигини оёққа ўтказади ва катта-
кичик чаноқ бўшлиғидаги органларни ташқи муҳит таъсиридан сақлаб 
туради.
Аёллар чаноғи диаметрининг катта-кичиклиги, қов суяклари бирикиш 
бурчагининг ўтмаслиги, чаноқ суякларининг калта бўлиши ва думғаза суяги 
пастки учининг тўғри бўлиши билан эркаклар чаногидан фарқ қилади.