О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyоt instituti

в
= 
180...280 Н/см
2
, 
nisbiy uzayishi

 = 30...50 %, 
zichligi 
7,68 t/м
3
 
ga teng bо‟lib, u 
С, Si, Mn, 
Cr, Ni
kabi elementlar bilan qotishmalar hosil qiladi. 
 
Uglerod - 
zichligi 
2,5 t/m
3
, 
suyuqlanish xarorati 
3500
о
С 
ga teng bо‟lgan nometall 
elementdir. U uch xil allotropik shaklda mavjud bо‟ladi: kо‟mir, grafit va olmos. Temir-uglerod 
qotishmalari tarkibida uglerod grafit holatida, yeki tsementit (Fe
3
C) holatida uchraydi. 
Grafitning puxtaligi kam, uning metallik xossalari sezilar-sezilmas darajada. Temir-
uglerod qotishmalarida uglerod о‟zining metallik xossalarini yо‟kotadi. Uglerod temirda erib, 

- 
va 

-
singish qattiq eritmalarini hosil qiladi. 
Sof holatdagi temir va uglerod mashinasozlik materiali sifatida qо‟llanilmaydi. Turli 
mashina va mexanizmlarning detallarini tayyorlash uchun temir bilan uglerodning qotishmalari-
pо‟latlar va cho‟yanlar asosiy konstruktsion material sifatida ishlatiladi. 
3.2. Temir-uglerod qotishmalarida uchraydigan 
fazalar va strukturalar 
Temir bilan uglerod о‟zaro ta„sirlashib, qattiq eritma (ferrit va austenit), kimeviy birikma 
(tsementit) va mexanik aralashmalar (perlit va ledeburit)ni hosil qilishi mumkin. Shuningdek, 
temir-uglerod sistemasida uglerod sof-grafit holatida ham bо‟lishi mumkin. 
 
Ferrit 
- uglerodning va boshqa elementlarning 

- 
temirdagi singish qattiq eritmasidir.