O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jaligi vazirligi

Download 1,62 Mb.

bet	12/98
Sana	30.04.2022
Hajmi	1,62 Mb.
	#595191

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 98

Bog'liq
ILMIY TADQIQOT ISHINI TASHKIL ETISH word

Texnologik innovatsiyalar	194 6	1786	72	42	20
88
shu jumladan:
mahsulotlar bo‘yicha innovatsiyalar	137 2	1279	37	22	7	56
jarayonlar bo‘yicha innovatsiyalar	574	507	35	20	13	32
marketing innovatsiyalar	62	55	_	_	_	7
tashkiliy innovatsiyalar	38	29	6	6	-	3

2.3-jadval

d?

. ср .Xp' jP
^s ^ ..N+° N<^

^ .XO- A° > J* ^ ^ >0
& Ж

Г .✓ */'

.4?

&

Innovatsiya joriy qilingan tashkilotlar soni

Jami joriy qilingan innovatsiyalar

Joriy qilingan innovatsiyalar soni (2017 yil)³³

rasm. Innovatsiya joriy qilgan tashkilotlar va innovatsiyalar

soni (2017 yil)²⁷^²⁸
Andijon, Farg‘ona va Samarqand viloyatlarida har bir innovatsion faol tashkilotga o‘rtacha 3 tadan innovatsiya; Buxoro, Namangan, Navoiy, Toshkent viloyatlari va Toshkent shahrida o‘rtacha 2 tadan innovatsiya; Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Jizzax, Qashqadaryo, Surxondaryo va Sirdaryo viloyalarida o‘rtacha 1 tadan innovatsiya joriy qilingan (2.3-rasm).

в Qoraqalpog'iston Respublikasi
в Andijon в Buxoro в Jizzax
в Qashqadaryo в Navoiy в Namangan
2017 yilda esa o‘z kuchi bilan ishlab chiqarilgan innovatsion mahsulot (ish va xizmat) lar hajmining asosiy qismi Toshkent shahriga (39 foizi), Qoraqalpog‘iston Respublikasi (21 foizi), Toshkent viloyati (7 foiz) va Andijon viloyatiga (21 foizi) to‘g‘ri kelmoqda, qolgan 12 foizi respublikaning boshqa viloyatlari hissasiga to‘g‘ri kelgan(2.4- rasm).

rasm. 2017 yilda o‘z kuchi bilan ishlab chiqarilgan innovatsion
mahsulot (ish va xizmat) lar hajmi (QQS va aktsizsiz)³⁵

2017 yilda o‘zlashtirilgan innovatsiyalar jami ishlab chiqarilgan innovatsion mahsulot(ish, xizmat)lar hajmining 15,6 foizini tashkil etdi. Ushbu ko‘rsatkich eng yuqori bo‘lgan Andijon viloyatida 89,3 foizni, Buxoro viloyatida 42,7 foizni tashkil qilgan. Qoraqalpog‘iston Respublikasida esa ishlab chiqarilgan innovatsion mahsulotlarning katta
qismi (99,3 foiz) 2017 yilda o‘zlashtirilgan innovatsiyalar hissasiga to‘g‘ri kelgan (2.5-rasm).

23,4

49,3

27,3

6,3

92,9

0,8

62,9

15,5

21,3

19,3

36,6

44,1

36,1 63 0,8

50,4

38,7

10,9

17,9

56,4

26

27,4

47,6

25

30,3

56,5

13,1

10,8

67,7

21,4

8,5

91,1

0,4

42,7

39,3

1—ⁱ
00

6,5

89,3

4,2

,7

99,3

0

15,6

67,7

16,6

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Toshkent.sh
Xorazm
Farg'ona
Toshkent
Sirdaryo
Surxondaryo
Samarqand
Namangan
Navoiy
Qashqadaryo
Jizzax
Buxoro
Andijon
Qoraqalpog'iston Respubdikasi O'zbekiston Respublikasi

■ 2015-2015 yillarda biirinchi marta o'zlashtirilganlari
■ 2017 yilda biirinchi marta o'zlashtirilganlari
■ 2016-2017 yillarda biirinchi marta o'zlashtirilganlari

rasm. 2017 yilda o‘z kuchi bilan ishlab chiqarilgan innovatsion
mahsulot (ish, xizmat)lar hajmining innovatsiyalarni o‘zlashtirish
muddatlari bo‘yicha taqsimlanishi (%)³⁶

Shunday qilib, iqtisodiyotni barqaror rivojlantirish uchun innovatsiya faoliyatining hal qiluvchi ahamiyatini e’tirof etish, uni strategik ustuvor yo‘nalish sifatida tashkil etish va innovatsiyalarni samarali boshqarish uslublarini ishlab chiqish lozim. Bunda avvalo, innovatsiya faoliyatini tashkil etish va boshqarish sohasida yangi nazariy yondashuvlarni rivojlantirish, ikkinchidan, innovatsiyalarni boshqarish sohasidagi kadrlarni o‘qitish hamda malakasini oshirish (jumladan, rivojlangan xorijiy mamlakatlarda) lozim.
jSOi Mushohada uchun savollar

о
Tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish va rivojlantirish modellari, ularning farqlari qanday?

Innovatsiya tushunchasining mohiyatini ochib bering.

Innovatsiyalarning yangilik turlari bo‘yicha turkumlanishi qanday? (yangilik turlari bo‘yicha? yangilik darajalari bo‘yicha?)

Fan-texnika rentasi deganda nimani tushunasiz?

Korxona va tashkilotlarning innovatsion faolligi qanday tavsiflanadi?

Innovatsiya jarayonlarini rivojlantirishga qanday omillar ta’sir ko‘rsatadi?

Innovatsiya faoliyati nima?

Innovatsiyalar qanday mezon(talab)larga javob berishi kerak?

Innovatsiya faoliyatini rivojlantirish istiqbollari haqidagi fikringiz?

Muhimi-bilish, ko‘pincha bilmaganligingni bilish ham yetarli.
J. Volfrom.
BOB
ILMIY-TADQIQOTLARNING
FALSAFIY-GNOSEOLOGIK
ASOSLARI
Ushbu bobni Organish natijasida Siz:

gnoseologiya, fanshunoslik va metodologiya tushunchalarining mazmun-mohiyati, ularning nisbati;

falsafiy dunyoqarash metodologiyaning asosi ekanligi;

fan rivojlanishining umumiy qonuniyatlari va bilimlarning ilmiyligini baholash to'g'risida. bilim va ko'nikmalarga ega bo'lasiz.

BOB. ILMIY-TADQIQOTLARNING FALSAFIY- GNOSEOLOGIK ASOSLARI

§. Gnoseologiya, fanshunoslik va metodologiya, ularning nisbati

Muhimi- bilish, ko ‘pincha bilmaganligingni bilish ham yetarli.
J. Volfrom.
Afsuski, hozirgi vaqtda ilmiy-tadqiqotlar olib borayotgan ayrim izlanuvchilar, xususan, tayanch doktorantlar, magistrantlar va talabalar dissertatsiya tadqiqoti to‘g‘risida aniq tasavvurga ega emas. Fikrimizcha, buning asosiy sabablaridan biri falsafiy savodxonlikning talab darajasida emasligi, aniqrog‘i falsafani (barcha fanlarning umummetodologik asosi sifatida!), xususan gnoseologiyani va ilmiy- tadqiqot metodologiyasini chuqur o‘zlashtirmaganligidir.
Gnoseologiya (yunoncha gnosis - bilish va logos - ta’limot) - bilish
haqidagi ta’limot²⁹.
Bilish nazariyasi - (gnoseologiya, epistemologiya) - falsafaning bo‘limi bo‘lib, u bilish qonuniyatlari va imkoniyatlari, bilimning obyektiv reallikka munosabatini o‘rganadi, bilish jarayonining bosqichlari va shakllarini, bilimning ishonchlilik va haqqoniylik shartlari va mezonlarini tadqiq qiladi.
Bilish nazariyasi hozirgi zamon fanida qo‘llaniladigan usullar (tajriba, modellashtirish, analiz va sintez va h.k.)ni umumlashtirib, uning falsafiy-metodologik asosi sifatida
namoyon bo‘ladi³⁸. Demak, tadqiqot jarayonida tajriba va amaliyotga katta ahamiyatga ega. Bu yerda amaliyot keng ma’noda bo‘lib, insonning jamiyatga ta’siri, tabiat hodisalarini o‘zgartirishi, yangi narsalar, jamiyat taraqqiyoti uchun zaruriy shart-sharoitlar yaratilishi tushuniladi.
Shunday qilib, gnoseologiya ilmiy bilish qonuniyatlari va imkoniyatlarini o‘rganadi, bilish jarayonining bosqichlari, bilish shakllari, metodlari va vositalarini, ilmiy bilimning ishonchlilik va haqiqiylik shartlari hamda mezonlarini tadqiq qiladi. Gnoseologiya ilmiy bilishning yanada kengroq tarmog‘i - fanshunoslikning bir qismi hisoblanadi. Fanshunoslik gnoseologiyadan kengroq bo‘lib, unda o‘ziga xos tushunchalar va kategoriyalar, shuningdek, nazariya va gipoteza, ilmiy faktlar, ilmiy muammolar va paradigmalar kabi o‘ziga xos tashkiliy shakllar ham qo‘llaniladi. Shu bilan birga, fanshunoslik ilmiy tadqiqot faoliyatini rejalashtirish, amalga oshirish, olingan natijalarni e’lon qilish, joriy etish, ekspertiza qilish va rasmiylashtirish kabi masalalarni ham o‘z ichiga oladi. Shunday ekan, fikrimizcha, talabgorlar doktoranturaga kirishdan oldin gnoseologiyaning asosiy masalalarini mustaqil o‘zlashtirgan bo‘lishlari zarur.
Gnoseologiyaning muhim tarkibiy qismi metodologiya hisoblanadi (Metod, metodologiya va metodika, ular o‘rtasidagi nisbat kitobning keyingi, 5 bobida batafsil bayon qilinadi).
Endi yuqorida bir necha marta uchragan «ilmiy bilish» va «ilmiy tadqiqot» tushunchalarining mohiyati hamda farqini bilish kerak bo‘ladi.
Ilmiy bilish- bu ijtimoiy - tarixiy jarayon hisoblanadi.
«Ilmiy tadqiqot - yangi bilimlarni ishlab chiqish jarayoni, bilish faoliyati turlaridan biri. Unga obyektivlik, ishonchlilik, aniqlik xos. Ilmiy tadqiqot hamma shartlarga amal qilib takrorlanganda hamisha birdek natija berishi, bahs etilayotgan masalani isbotlashi lozim. Ilmiy tadqiqot bir-biri bilan bog‘langan ikki qism - tajriba va nazariyadan iborat»³⁹. (Ilmiy-tadqiqotning asosiy komponentlari, ya’ni metodologik g'oyasi va uni amalga oshirish bosqichlari kitobning 9-bobida batafsil yoritiladi). ³⁰^³¹
Demak, ilmiy-tadqiqot alohida bitta olim yoki izlanuvchi, yoki ularning jamoasi tomonidan yangi bilimlarni yaratish bilan bog‘liq subyektiv jarayondir. Ilmiy bilish alohida shaxs (izlanuvchi)larning ilmiy tadqiqot faoliyatidan tashqarida mavjud bo‘la olmaydi. Lekin, ular o‘tmishda yashab o‘tgan olimlar tomonidan barpo qilinib, avloddan- avlodga o‘tib kelayotgan bilimlarni egallashlari natijasidagina, tadqiqot o‘tkazishlari va yangi bilimlarni barpo qilishlari mumkin.
Shunday qilib, ilmiy-tadqiqot faoliyatiga oid tayanch tushunchalarning mohiyati va ular orasidagi mantiqiy aloqadorlikni tushunganingizdan keyin, ilmiy-tadqiqotning gnoseologik, xususan, metodologik asoslarini o‘zlashtirishingiz lozim. Buning uchun, birinchi navbatda, dunyoqarash, xususan falsafiy dunyoqarash to‘g‘risida zarur darajadagi bilimlarga ega bo‘lish kerak. Chunki, falsafiy dunyoqarash metodologiyaning asosini tashkil etadi. Shu bois, keyingi o‘rinlarda dunyoqarash, xususan falsafiy, ilmiy dunyoqarash masalasining hozirgi holatiga to‘xtalamiz.

Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: