O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta Maxsus Ta`lim Vazirligi O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni Saqlash Vazirligi Sobir Rahimov Tibbiyot Kolleji «Kimyo–Biologiya»



Download 1,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/31
Sana16.10.2019
Hajmi1,92 Mb.
#23662
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   31
Bog'liq
word2pdf-android-5191560499777878


Vinilatsetat 73 
0
C da qaynaydigan rangsiz suyuqlik bo`lib, uni polimerlash 
natijasida polivinilatsetat olinadi: 
n C H
2
= C H
C O
O
C H
3
[
C H
2
C H
]
C O
O
C H
3
n
 
 
Sanoatda  vinilatsetatdan  yelim,  bo`yoq,  bo`yoq  moddalar  olinadi. 
Vinilatsetat  gidrolizlanganda  polivinilatsetat  hosil  bo`ladi.  Polivinilatsetat  sintetik 
tola, plyonka, yelim va boshqa moddalar olishda ishlatiladi. 
 
Mumlar  yuqori  molekulali  yog`  kislotalarning  yuqori  molekulali  spirtlar 
bilan  hosil  qilgan  murakkab  efirlari  hisoblanadi.  Masalan,  asalari  mumi  palmitin 
kislotaning miritsil efiri bo`lib, uning tuzilishi quyidagicha: 
C
15
H
31 
–CO–O–C
31
H
63 
 
Atsetosirka  efir  hushbo`y  hidli,  180 
0
C  da  qaynaydigan  suyuqlik  bo`lib, 
sanoatda murakkab efirlarning kondensatlanish reaksiyasi asosida olinadi. Bunday 
murakkab  efirning  kondensatlanishi  L.  Klayzen  tomonidan  aniqlangan  bo`lib,  u 
reaksiya  quyidagicha  amalga  oshadi.  Dastlab  etilatsetat  natriy  alkogolyat  bilan 
birikadi: 
C H
3
C
O
C
2
H
5
O
+
N a O
C
2
H
5
C H
3
C
O
O N a
O
C
2
H
5
C
2
H
5
 
 
Hosil bo`lgan mahsulot ikkinchi efir molekulasi bilan ta`sirlashadi, natijada 
ikki molekula spirt va natriy atsetosirka efir hosil bo`ladi: 
C H
3
C
O
C
2
H
5
O
C H
3
C
O
O N a
O
C
2
H
5
C
2
H
5
+
2 C
2
H
5
O H
+
C H
3
C = C H
O N a
C
O
O
C
2
H
5
 
 
So`ngra  xlorid  kislota  eritmasi  ta`sir  ettirilganda  oksikroton  kislota  efiri  (I) 
hosil bo`ladi, bu efir o`z navbatida atsetosirka efirga (II) aylanadi: 
C H
3
C = C H
O N a
C
O
O
C
2
H
5
+
H C l
O
C
2
H
5
O
C H
3
C = C H
O H
C
+
N a C l
 

 
188 
C H
3
C = C H
O H
C
O
O
C
2
H
5
C H
3
C
C H
2
C
O
O
O
C
2
H
5
 
                  Yenol shakl (I)                                              Keton shakl (II) 
 
Atsetosirka  efir  ikki  xil  ko`rinishda  ifodalanadi.  Birinchi  formulaga  ko`ra 
atsetosirka  efir  ham  efir, ham  to`yinmagan  spirt;  ikkinchi  formulaga  ko`ra  u  ham 
efir, ham ketondir. Atsetosirka efir bir–biriga o`tib turadigan ikki xil izomer (I va 
II)  lardir.  Bunday  hodisa  tautomeriya  deyiladi.  Keton  guruhli  moddalar  bilan 
yenol  guruhli  moddalar  o`zaro  tautomer  bo`lganligi  uchun,  bunday  tautomeriya 
keto–yenol tautomeriya deb ataladi. 
 
Atsetosirka  efir  ikki  xil  tautomer  shaklda  uchragani  sababli  keton  va 
yenollarga xos bo`lgan kimyoviy reaksiyalarga kirishadi. Masalan, atsetosirka efir 
boshqa ketonlar singari natriy gidrosulfit va sianid kislotani biriktirib oladi, hamda 
gidroksilamin va gidrazin bilan oson reaksiyaga kirishadi. 
C H
3
C
C H
2
C
O
O
O
C
2
H
5
+
H C N
O
C
2
H
5
O
C H
3
C
C H
2
C
O H
C N
 
 
Vodorod  ta`sirida  efir  molekulasidagi  karbonil  guruhi  qaytariladi  va  β–
oksimoy kislotaning etil efiri hosil bo`ladi: 
C H
3
C
C H
2
C
O
O
O
C
2
H
5
+
O
C
2
H
5
O
C H
3
C H
C H
2
C
O H
H
2
 
Atsetosirka  efir  yenollarga  xos  bo`lgan  kimyoviy  reaksiyalarga  kirishadi, 
ya`ni piridin ishtirokida galoidangidridlar bilan atsillash reaksiyasiga kirishadi: 
C H
3
C = C H
O H
C
O
O
C
2
H
5
+
C H
3
C
O
C l
C H
3
C = C H
O
C O
C O
C H
3
O
C
2
H
5
+
H C l
 
 
Atsetosirka efir kimyo sanoatida karbon kislotalar, keton birikmalar va keton 
kislotalarni sintez qilishda xomashyo sifatida ishlatiladi. 

 
189 
 
Metakril  kislotaning  metil  efiri  o`tkir  hidli,  101 
0
C  da  qaynaydigan, 
rangsiz  suyuqlik  bo`lib,  sanoatda  atseton,  sian  kislota  va  metanolni  qo`shib 
quyidagi reaksiya natijasida olinadi: 
C H
3
C O
C H
3
+
H C N
[C H
3
C
C N ]
O H
C H
3
C H
2
= C
C N
C H
3
+
H
2
O
 
C H
2
= C
C N
C H
3
+
2 C H
3
O H
C H
2
= C
C O
C H
3
O
C H
3
+
H C N
+
2 H
2
 
Metakril  kislota  metil  efiri  polimerlanganda  yuqori  molekulali  tiniq 
shishasimon plastmassa hosil bo`ladi: 
C H
2
= C
C O
C H
3
O
C H
3
n
[
C H
2
C
C O
C H
3
]
O
C H
3
n
 
 
Hosil  bo`lgan  mahsulot  organik  shisha  deb  ataladi  va  xalq  xo`jaligining 
turli tarmoqlarida keng qo`llaniladi. 
Mavzuga oid tayanch iboralar. 
Murakkab  efirlar–karbon  kislotalar  va  spirtlarning  o`zaro  ta`sirlashishi 
natijasida hosil bo`ladigan organik birikmalar. 
Eterifikatsiya  reaksiysi–kislota  bilan  spirtdan  murakkab  efir  hosil  bo`lish 
reaksiyasi.  
sovunlanish yoki gidrolizlanish–murakkab efirlarning suv bilan reaksiyaga 
kirishib spirt va kislota hosil qilish reaksiyasi.  
Sulfat  kislota  efirlari–sulfat  kislota  bilan  spirtlarning  o`zaro  ta`siri 
natijasida hosil bo`ladigan efirlar. 
Nitrat  kislota  efirlari–nitrat  kislota  bilan  spirtlarning  o`zaro  ta`siri 
natijasida hosil bo`ladigan efirlar.  
Nitrit kislota efirlari–nitrit kislota bilan spirtlarning o`zaro ta`siri natijasida 
hosil bo`ladigan efirlar.  
Etilatsetat–hushbo`y  hidli,  78 
0
C  da  qaynaydigan,  suvda  yomon  eriydigan 
suyuqlik. 

 
190 
Izoamilatsetat–nok hidli suyuqlik bo`lib, 139 
0
C da qaynaydi. 
Vinilatsetat–73 
0
C da qaynaydigan rangsiz suyuqlik. 
Mumlar–yuqori  molekulali  yog`  kislotalarning  yuqori  molekulali  spirtlar 
bilan hosil qilgan murakkab efirlari. 
Atsetosirka efir–hushbo`y hidli, 180 
0
C da qaynaydigan suyuqlik. 
Metakril  kislotaning  metil  efiri–o`tkir  hidli,  101 
0
C  da  qaynaydigan, 
rangsiz suyuqlik. 
Takrorlash uchun savol va masalalar. 
1. Murakkab efirlar deb qanday turdagi organik birikmalarga aytiladi, ular qanday 
umumiy formula bilan ifodalanadi? 
2.  Murakkab  efirlar  ratsional  va  xalqaro  nomenklaturalar  bo`yicha  qanday 
nomlanadi? 
3. Murakkab efirlar qanday usullar bilan olinadi? 
4. Murakkab efirlar qanday turdagi fizik–kimyoviy reaksiyalarga kirishadi? 
5.  Chumoli  metil  efir,  sirka  etil  efir,  propion  butil  efirlar  suv  ishtirokida 
gidrolizlanganda qanday moddalar hosil bo`ladi, reaksiya tenglamalarini yozing. 
6.  Chumoli  metil  efir,  sirka  etil  efir,  propion  butil  efirlarga  vodorod,  natriy 
gidroksid,  ammiak  ta`sir  ettirilganda  qanday  moddalar  hosil  bo`ladi,  reaksiya 
tenglamalarini yozing. 
7.  Sulfat  kislota  efirlari  qanday  usullar  bilan  olinadi,  xalq  xo`jaligida  qanday 
maqsadlar uchun ishlatiladi? 
8.  Nitrat  kislota  efirlari  qanday  turdagi  moddalar,  ular  xalq  xo`jaligida  qanday 
maqsadlar uchun ishlatiladi? 
9.  Nitrit  kislota  efirlari  qanday  turdagi  moddalar,  ular  xalq  xo`jaligida  qanday 
maqsadlar uchun ishlatiladi? 
10.  Organik  kislotalar  efirlari  qanday  turdagi  moddalar,  ular  xalq  xo`jaligida 
qanday maqsadlar uchun ishlatiladi? 
Mavzuga oid adabiyotlar. 
1.  G.  P.  Xomchenko.  «Kimyo»,  Oliy  o`quv  yurtlariga  kiruvchilar  uchun. 
Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2007.  

 
191 
2.  A.  G.  Muftaxov,  H.  T.  Omonov,  R.  O.  Mirzayev.  «Umumiy  kimyo», 
Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2002. 
3.  M.  M.  Abdulxayeva,  O`.  M.  Mardonov.  «Kimyo»,  Toshkent, 
«O`zbekiston» nashriyoti, 2002. 
4.  A.  A.  Abdusamatov,  R.  Mirzayev,  R.  Ziyayev.  «Organik  kimyo», 
Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2002. 
5.  I.  M.  Primuhamedov.  «Organik  ximiya»,  Toshkent,  «Meditsina» 
nashriyoti, 1987. 
6.  S.  I.  Iskandarov,  A.  A.  Abdusamatov,  R.  A.  Shoymardonov.  «Organik 
ximiya», Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 1979. 
7.  O.  S.  Sodiqov,  O.  Y.  Yo`ldoshev,  K.  S.  Sultonov.  «Organik  ximiya», 
Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 1971. 
 
38–Mavzu: Karbon kislotalarning amidlari. 
 
Reja: 
1. Karbon kislotalar amidlari tushunchasi va ularning nomenklaturasini
2. Karbon kislotalar amidlarining tabiatda uchrashi va olinish usullarini; 
3. Karbon kislotalar amidlarining fizik–kimyoviy xossalarini. 
Yangi darsning bayoni. 
Karbon kislotalarning  karboksil guruhidagi gidroksil guruhi  aminoguruhiga 
almashinishi natijasida hosil bo`ladigan organik birikmalar karbon kislotalarning 
amidlari deyiladi. Masalan: 
R
C
O
O H
N H
2
O
R
C
 
                              Karbon kislota                    Karbon kislota amidi 
Karbon kislota amidlarini ammiak hosilasi deb ham qaraladi, bunda ammiak 
molekulasidagi  bitta  vodorod  atomi  karbon  kislota  qoldig`i–atsil  R–CO–  ga 
almashingan deb hisoblanadi. Amidlarning umumiy formulasi R

CO

NH
2
 bo`lib, 
funksional guruhi 

CO

NH
2
 aminoguruhi deyiladi.  

 
192 
Nomenklaturasi.  Amidlarning  nomlari  ular  olinadigan  kislotalar  nomiga 
amid so`zini qo`shib hosil qilinadi, masalan: 
H
C
O
N H
2
N H
2
O
C H
3
C
C
2
H
5
C
O
N H
2
 
   Сhumoli kislota amidi          Sirka kislota amidi              Propion kislota amidi 
 
Olinish usullari. Sanoatda va laboratoriyada karbon kislotalarning amidlari 
quyidagi usullar bilan olinadi. 
1. Karbon kislota xlorangidridlariga ammiak ta`sir ettirish: 
R
C
O
C l
+
N H
3
[R
C
O
N H
3
]C l
R
C
O
N H
2
+
H C l
 
 
2. Murakkab efirlarga ammiak ta`sir ettirish: 
R
C
O
O
R
+
N H
3
R
C
O
N H
2
+
R
O H
 
 
3. Karbon kislotalarning ammoniyli tuzlarini qizdirish: 
R
C
O
+
H
2
O
R
C
O
N H
2
O
N H
4
t
0
 
Fizikaviy  xossalari.  Chumoli  kislotaning  amidi  suyuqlik,  qolgan  barcha 
kislotalarning  amidlari  oq  kristall  moddalar  bo`lib,  toza  amidlarning  hidi 
bo`lmaydi.  Quyi  karbon  kislotalarning  amidlari  suvda  yaxshi  eriydi.  Amidlarning 
suvdagi eritmalari lakmusga neytral reaksiya beradi.  
Kimyoviy  xossalari.  Karbon  kislotalarning  amidlari  quyidagi  kimyoviy 
xossalarni namoyon qiladi: 
1. Kislotalar amidlari kuchsiz asosli va kuchsiz kislotali xossalarga ega.  
a)  Kislotalar  amidlari  kuchli  kislotalar  bilan  reaksiyaga  kirishib  tuz  hosil 
qiladi: 
+
[R
C
O
N H
3
]C l
R
C
O
N H
2
H C l
 

 
193 
b)  Kislotalar  amidlari  asos  xususiyatli  moddalar  bilan  reaksiyaga  kirishib 
tuzsimon birikmalar hosil qiladi: 
+
R
C O
N H
2
2
H g O
R
C O
N H
H g
N H
C O
R
+
H
2
O
 
 
2. Amidlarning juda muhim xossasi ularning kislota va ishqorlar ishtirokida 
gidrolizlana olish xususiyatidir. Bunda kislota bilan ammiak hosil bo`ladi: 
R
C
O
N H
2
+
H O H
O H
O
R
C
+
N H
3
 
 
3.  Kislotalar  amidlari  natriy  gipoxlorit  yoki  natriy  gipobromitlarning 
ishqordagi eritmalari bilan ta`sirlashib, birlamchi aminlar hosil qiladi (Goffmancha 
parchalash): 
R

CO

NH
2
 + NaOCl 

 R

NH
2
 + CO
2
↑ + NaCl
 
Mavzuga oid tayanch iboralar. 
Karbon 
kislotalarning 
amidlari–karbon 
kislotalarning 
karboksil 
guruhidagi  gidroksil  guruhi  aminoguruhiga  almashinishi  natijasida  hosil 
bo`ladigan organik birikmalar.  
Goffmancha  parchalash–kislotalar  amidlarining  natriy  gipoxlorit  yoki 
natriy gipobromitlarning ishqordagi eritmalari bilan ta`sirlashib birlamchi aminlar 
hosil qilishi. 
Takrorlash uchun savol va masalalar. 
1.  Karbon  kislotalar  amidlari  deb  qanday  turdagi  organik  birikmalarga  aytiladi, 
ular qanday umumiy formula bilan ifodalanadi? 
2. Karbon kislotalar amidlari qanday usullar bilan nomlanadi? 
3. Karbon kislotalar amidlari qanday usullar yordamida olinadi? 
4. Karbon kislotalar amidlari qanday fizik–kimyoviy xossalarni namoyon qiladi? 
5.  Chumoli  kislota  amidi  gidrolizlanganda  qanday  modda  hosil  bo`ladi,  reaksiya 
tenglamasini yozing. 
6.  Sirka  kislota  amidi  gidrolizlanganda  qanday  modda  hosil  bo`ladi,  reaksiya 
tenglamasini yozing. 

 
194 
7.  Propion  kislota  amidi  gidrolizlanganda  qanday  modda  hosil  bo`ladi,  reaksiya 
tenglamasini yozing. 
8.  Moy  kislota  amidi  gidrolizlanganda  qanday  modda  hosil  bo`ladi,  reaksiya 
tenglamasini yozing. 
9. Chumoli kislota amidiga simob oksid, vodorod xlorid, natriy gipobromid ta`sir 
ettirilganda qanday moddalar hosil bo`ladi, reaksiya tenglamalarini yozing. 
10.  Sirka  kislota  amidiga  simob  oksid,  vodorod  xlorid,  natriy  gipobromid  ta`sir 
ettirilganda qanday moddalar hosil bo`ladi, reaksiya tenglamalarini yozing. 
11. Propion kislota amidiga simob oksid, vodorod xlorid, natriy gipobromid ta`sir 
ettirilganda qanday moddalar hosil bo`ladi, reaksiya tenglamalarini yozing. 
12.  Moy  kislota  amidiga  simob  oksid,  vodorod  xlorid,  natriy  gipobromid  ta`sir 
ettirilganda qanday moddalar hosil bo`ladi, reaksiya tenglamalarini yozing. 
Mavzuga oid adabiyotlar. 
1.  G.  P.  Xomchenko.  «Kimyo»,  Oliy  o`quv  yurtlariga  kiruvchilar  uchun. 
Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2007.  
2.  A.  G.  Muftaxov,  H.  T.  Omonov,  R.  O.  Mirzayev.  «Umumiy  kimyo», 
Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2002. 
3.  M.  M.  Abdulxayeva,  O`.  M.  Mardonov.  «Kimyo»,  Toshkent, 
«O`zbekiston» nashriyoti, 2002. 
4.  A.  A.  Abdusamatov,  R.  Mirzayev,  R.  Ziyayev.  «Organik  kimyo», 
Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2002. 
5.  I.  M.  Primuhamedov.  «Organik  ximiya»,  Toshkent,  «Meditsina» 
nashriyoti, 1987. 
6.  S.  I.  Iskandarov,  A.  A.  Abdusamatov,  R.  A.  Shoymardonov.  «Organik 
ximiya», Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 1979. 
7.  O.  S.  Sodiqov,  O.  Y.  Yo`ldoshev,  K.  S.  Sultonov.  «Organik  ximiya», 
Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 1971. 
 
39–Mavzu: «Biuret reaksiyasi». 
Reja: 

 
195 
1. Karbonat kislota amidlari va ularning turlarini
2. Mochevinaning olinishi, xossalari, ishlatilishini; 
3. «Biuret reaksiyasi» va uni hosil qilishni. 
Yangi darsning bayoni. 
Kislotalar  amidlari ichida  karbonat  kislota  amidlari katta  ahamiyatga  ega 
hisoblanadi.  Karbonat  kislota  ikki  asosli  kislota  bo`lganligi  sababli  ikki  xil  amid 
hosil  qiladi:  karbamin  kilsota  deb  ataluvchi  to`liqsiz  amid,  mochevina  deb 
ataluvchi to`liq amid. 
HO–CO–OH                    H
2
N–CO–OH                    H
2
N–CO–NH

           Karbonat kislota              Karbamin kislota                     Mochevina 
 
Karbamin  kislota  H
2
N–CO–OH  tabiatda  erkin  holda  topilmagan,  biroq 
uning tuz va efirlari mavjud. Karbamin kislota etil efiri H
2
N–CO–O–C
2
H
5
 uretan 
deb ataladi va tibbiyotda uyqu dorisi sifatida ishlatiladi. 
Mochevina  yoki  karbamid  H
2
N–CO–NH
2
  odam  va  sut  emizuvchi 
hayvonlar  organizmidagi  azot  almashinuvi  oxirgi  mahsulotidir.  Bir  sutkada  odam 
organizmidan siydik bilan birga 28–30 gramm atrofida mochevina ajralib chiqadi. 
Mochevina suvda yaxshi eriydigan oq kristall modda. Uni dastlab 1828 yilda 
nemis kimyogari Vyoler ammoniy sianatdan olgan edi:  
NH
4
OCN 

 H
2
N

CO

NH
2
 
Sanoatda  mochevina  CO
2
  bilan  NH
3
  ni  150 
0
C  da  yuqori  bosim  ostida 
qizdirib turib olinadi: 
CO
2
 + 2NH
3
 

 H
2
N

CO

NH
2
 + H
2

Mochevinaning  kimyoviy  xossalari.  Mochevina  quyidagi  kimyoviy 
xossalarni namoyon qiladi: 
 
1. Kuchli mineral kislotalar bilan mochevina tuzlar hosil qiladi: 
H
2
N

CO

NH
2
 + HNO
3
 

 H
2
N

CO

NH
2

HNO
3
 
2.  Mochevinaning  gidrolizlanishi.  Barcha  amidlar  kabi  mochevina  ham 
kislota yoki ishqorlar ishtirokida gidrolizga uchraydi: 
H
2
N

CO

NH
2
 + HOH 

 CO
2
 + 2NH
3
 

 
196 
 
3. Mochevinaning  qizdirilganda parchalanishi. Mochevina qizdirilganda bir 
vaqtning o`zida ikki xil reaksiya amalga oshadi: 
a)  Ikki  molekula  mochevinadan  bir  molekula  ammiak  ajralib  chiqishi 
hisobiga biuret hosil bo`ladi; 
H
2
N–CO–NH
2
 + H
2
N–CO–NH
2
 → H
2
N–CO–NH–CO–NH
2
 + NH
3
  
 
b)  Bir  molekula  mochevinadan  bir  molekula  ammiak  ajralib  chiqishi 
natijasida izosianat kislota hosil bo`ladi; 
H
2
N–CO–NH
2
 → H–N=C=O + NH
3
  
Izosianat kislota o`z navbatida sianat kislotaga aylanadi
H–N=C=O ↔ N≡C–O–H 
 
4.  Mochevinaning  nitrit  kislota  (a)  yoki  natriy  gipobromit  (b)  ta`sirida 
parchalanishi natijasida azot gaz holida ajralib chiqadi: 
a) H
2
N

CO

NH
2
 + 2HO–NO → CO
2
↑ + 2N
2
↑ + 3H
2

b) H
2
N

CO

NH
2
 + 3NaOBr → 3NaBr + CO
2
↑ + N
2
↑ + 2H
2

 
5.  Ureid  hosilalarining  olinishi.  Molekulasi  tarkibida  mochevina  qoldig`i 
mavjud bo`lgan kislota hosilalari ureid hosilalari deb ataladi. Ureid hosilalari ikki 
turga bo`linadi: ureid kislotalar va kislota ureidlari.  
 
Ureid  kislotalar  molekulasida  mochevina  qoldig`i  karbon  kislota 
radikalidagi vodorod atomi bilan o`rin almashingan bo`ladi, masalan: 
 H
2
N–CO–NH
2
 + CH
3
–CO–OH → H
2
N–CO–NH–CH
2
–CO–OH + H
2

             mochevina          sirka kislota   ureidsirka kislota yoki gidantoin kislota 
 
Kislota  ureidlari  molekulasida  esa  mochevina  qoldig`i  karbon  kislota 
karboksilidagi gidroksil guruhi bilan o`rin almashingan bo`ladi, masalan: 
CH
3
–CO–OH + H
2
N–CO–NH
2
 → CH
3
–CO–NH–CO–NH
2
 + H
2

               sirka kislota         mochevina   sirka kislota ureidi yoki atsetilmochevina 
 
Tibbiyotda  ayrim  kislota  ureidlari  dorivor  moddalar  sifatida  qo`llaniladi. 
Masalan, α–bromizovalerian kislota ureidi yoki bromizoval tibbiyotda uyqu dorisi 
sifatida ishlatiladi. 
C H
3
C H
C H
3
C H
B r
C O
N H
C O
N H
2
 

 
197 
                          α–bromizovalerian kislota ureidi yoki bromizoval 
 
Mochevinaning yana bir hosilasi  guanidin hisoblanadi. Bu modda kislorod 
atomi iminoguruh (=NH) ga almashingan mochevina deb qaraladi. 
H
2
N
C O
N H
2
H
2
N
C
N H
2
N H
 
                             mochevina                                            guanidin 
 
Hozirgi  vaqtda  tibbiyotda  molekulasi  tarkibida  guanidin  qoldig`i  mavjud 
bo`lgan  bir  necha  xil  dorivor  moddalar  qo`llaniladi.  Mochevina–qimmatli  juda 
konsentrlangan  azotli  o`g`it  (46,6  %  azot),  barcha  tuproqlarda  va  hamma  ekinlar 
uchun  keng  foydalaniladi.  U  azot  manbai  sifatida  hayvonlar  ozig`iga  qo`shib 
beriladi. Mochevina formaldegid smolalar va dori–darmonlar olishda boshlang`ich 
modda sifatida ham ishlatiladi. 
Mavzuga oid tayanch iboralar. 
Karbonat kislota amidlari–karbonat kislotaning gidroksil guruhlari amino 
guruhiga almashinishi natijasida hosil bo`lgan amidlar. 
Karbamin  kislota–tabiatda  erkin  holda  topilmagan,  biroq  uning  tuz  va 
efirlari mavjud bo`lgan karbonat kislota amidi.  
Download 1,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish